اثر سطوح مختلف اسید هیومیک و تراکم کاشت بر فعالیت آنتی اکسیدانی وخواص بیوشیمیایی گیاه دارویی (Trigonella foenum- graecum L.)

شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) یکی از گیاهان دارویی مهم محسوب می‏شود و استفاده از نهاده‏های آلی به‌عنوان یک عامل مهم برای دستیابی به حداکثر عملکرد این گیاه می‏باشد. به منظور بررسی اثر اسید هیومیک و تراکم کاشت بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی و خصوصیات بیوشیمیایی(ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی، آنتوسیانین، قند و رنگیزه‌های فتوسنتزی) شنبلیله، آزمایشی در سال زراعی 1396 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح اسید هیومیک (0، 5 و 10 کیلوگرم در هکتار) و دو سطح تراکم کاشت (25 و 50 بوته در مترمربع) بودند. بعد از اعمال تیمارها و در مرحله گلدهی کامل و قبل از مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی گیاه، نمونه‌هایی از برگهای گیاه شنبلیله تهیه و صفات بیوشیمایی آن اندازه‌گیری شدند. نتایج آزمایش نشان داد که اسیدهیومیک بر اکثر صفات بیوشیمیایی شنبلیله (فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان فنل کل، فلاونوئید کل و میزان کربوهیدرات) معنی­دار شد، بطوریکه بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی (6/64 درصد) و میزان کربوهیدرات (73/6 میلی‌گرم برگرم) برگ گیاه از تیمار 10 کیلوگرم بر هکتار اسیدهیومیک و کمترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی (0/50 درصد) و میزان کربوهیدرات (45/3 میلی‌گرم برگرم) از تیمار شاهد حاصل گردید. همچنین کاربرد اسید هیومیک سبب افزایش معنی‌دار رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیل کل، a، b و کارتنوئید) شد، بطوریکه بیشترین میزان کلروفیل کل در تیمار 10 کیلوگرم بر هکتار اسید هیومیک (با 51/4 میلی‌گرم بر گرم) و کمترین میزان آن (18/3 میلی‌گرم بر گرم) از تیمار شاهد بدست آمد. با توجه به نتایج، بیشترین میزان فلاونوئید با 43/6 میلی‌گرم بر گرم در تراکم 25 بوته در مترمربع و کمترین میزان فلاونوئید با 46/5 میلی‌گرم بر گرم در تراکم کاشت 50 بوته در مترمربع مشاهده گردید. اثر متقابل اسید هیومیک و تراکم کاشت هم بر میزان فنول و فلاونویید گیاه معنی‌دار شد، بطوری‌که بیشترین میزان فنول (07/42 میلی‌گرم بر گرم) در تیمار 10 کیلوگرم بر هکتار اسید هیومیک با تراکم کاشت 25 بوته در مترمربع و کمترین میزان فنول (86/41 میلی‌گرم بر گرم) در تیمار شاهد با تراکم کاشت 25 بوته در مترمربع بدست آمد. بر اساس نتایج این آزمایش، استفاده از 10 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و تراکم کاشت 25 بوته در مترمربع، نقش موثری در افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی و صفات بیوشیمایی (میزان فنل کل، فلاونوئید، آنتوسیانین، قند) شنبلیله داشت، هرچند تیمارهای آزمایش، نتوانست آنتوسیانین را تحت تاثیر خود قرار دهد.