ارزیابی تاب‌آوری کالبدی شهر در برابر زلزله‌های احتمالی؛ نمونه موردی: منطقه یک شهرداری تهران

در دهه­های اخیر خسارت­های فراوان ناشی از زلزله به محیط و کالبد شهرها موجب شده است تا مفهوم تاب­آوری برای کاهش آثار زیانبار زلزله بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تاب­آوری کالبدی منطقه یک شهر تهران در برابر زلزله­های احتمالی صورت گرفته است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع کاربردی است. جهت تحلیل داده­ها؛ ابتدا در محیطGIS اقدام به مدل‌سازی براساس نتایج حاصل از فرایند تحلیل شبکه­ی(ANP) شد با تلفیق لایه­های مؤثر در تاب­آوری محدوده موردمطالعه، نقشه تاب­آوری کلی منطقه استخراج شد. در مرحله بعد با فازی­سازی نقشه تاب­آوری کلی، سناریوهای زلزله در شدت‌های مختلف طراحی و بر روی نقشه تاب­آوری کلی منطقه اعمال شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­دهد که در زلزله­ای با شدت 6 ریشتر، 13/11 درصد از سازه­های منطقه یک در دامنه تاب­آوری کم و خیلی­کم قرار می­گیرند که به جزء محلات کامرانیه و دزاشیب بقیه قسمت‌های منطقه با آسیب­پذیری جدی مواجه نمی­شود. در زلزله­ای با شدت 7 ریشتر، 39 درصد سازه­های در دامنه تاب­آوری کم و خیلی­کم قرار می­گیرند که بیشتر این سازه­ها در محلات دربند، کامرانیه، کاشانک، دزاشیب و سوهانک می­باشند. در زلزله­ای با شدت 8 ریشتر، 29/52 درصد سازه­ها با خطر جدی مواجه می­شوند در این شدت از زلزله تقریباً تمامی بافت‌های روستایی از جمله ده دربند، ده امامزاده قاسم، ده درآباد، ده جماران، ده دزاشیب، ده سوهانک، ده چیذر، ده ازگل، ده اوین و ده تجریش در دامنه تاب‌آوری خیلی کم قرار می­گیرد. در زلزله­ای با شدت 9 ریشتر، دو دامنه تاب­آوری کم و خیلی­کم 45/67 درصد سازه منطقه را به خود اختصاص می­دهند که بیشترین این سازه­ها در نواحی 1، 3، 4، 5 و 8 منطقه قرار دارند.