ارزیابی عوامل طبیعی و معرفی مدل تشخیص پهنه های نیازمند جابه جایی در سکونتگاه های غیررسمی (نمونه موردی: محله چاهستانی ها در شهر بندرعباس)

رشد روز افزون جمعیت و افزایش شهرنشینی موجب گسترش سکونتگاه های غیررسمی شده است. سکونتگاه های غیررسمی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از سایر بافتهای شهری در معرض انواع خطر و سوانح طبیعی هستند. معمولا این نوع از سکونتگاه ها با توجه به نبود برنامه مشخص و عدم اعتنا به ضوابط و مقررات و بدون توجه به مخاطرات طبیعی بسط و گسترش مییابند. گسترش سکونتگاه های غیررسمی در شهر بندرعباس باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای شهر و مدیریت شهری شده است. یکی از مهمترین محلات غیررسمی در این شهر، محله چاهستانیه است. در این مطالعه برای تشخیص پهنه های نیازمند جابه جایی از منظر عوامل تأثیرگذار طبیعی، از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است. ابتدا به بررسی عوامل طبیعی تأثیرگذار پرداخته شد، سپس با توجه به مقادیر کمی وزن هر یک از عوامل، نقشۀ وزنی هر عامل تهیه و در نهایت به تهیۀ نقشۀ آسیب پذیری با استفاده از لایه های وزنی و ضریب وزنی مربوط به هر یک از عوامل اقدام شده است.پس از آن برای تدقیق پهنه های نیازمند جابه جایی، از محیط Arc Sceneنرم افزار Arc GIS استفاده شد و سرانجام با استفاده از توپوگرافی سه بعدی محله و پس از بازدیدهای میدانی و تدقیق نتایج، پهنه های نیازمند جابه جایی مشخص شده اند. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان میدهد که بخشهای شمالی و شمال شرقی محله از نظر محیطی در محدوده خطر بالایی قرار دارند و در صورت بروز خطر، آسیبهای جبران ناپذیری را بر جای میگذارد. عواملی از قبیل نامناسب بودن ساخت و سازها، مقاومت کم مصالح به کار رفته در ساختمان ها و عمر زیاد آنها، وجود معابر تنگ و باریک، استقرار بر روی عناصر منفصل و نامقاوم، شیب زیاد و بالاخره ناپایداری دامنه های مشرف به محله در بخشهای شرقی و خطر حرکات تودهای، آسیب پذیری این محله را تشدید میکند. بر این اساس، توجه به عوامل محیطی و تأثیر پدیده های مرفوژنیک در تصمیم گیری هایی که به تهیه طر ح های ساماندهی این نوع از سکونتگاه ها منجر میشود، ضرورت دارد.