ارزیابی پراکنش مکانی و ارتباط وقوع خشکسالی با کاهش کیفیت آب‌های زیرزمینی برپایه شاخص‌های GRI در محیط GIS (مطالعه موردی: 609 دشت ایران)

خشکسالی آب­های زیرزمینی زمانی اتفاق می‌افتد که آبخوان‌ها به عنوان یک منبع مهم تامین آب، تحت تاثیر خشکسالی طولانی مدت قرار می‌گیرند. شاخص خشکسالی آب­های زیرزمینی GRI)) برای بیان تغییرات بلند مدت عمق داده­های پیزومتری و مشاهداتی آبخوان استفاده می­شود. در این پژوهش نتایج محاسبات وقوع خشکسالی با توجه به پراکنش مکانی آن در حیطه 609 دشت کشور، در محیط GIS با نتایج محاسبات شاخص کیفیت آب شرب منابع آبخوان، به روش FAHP در دو بازه متوالی ده ساله و بازه بلند مدت 1373 تا 1394 مورد مقایسه واقع گردید. همبستگی مشابه تغییرات در دو دسته معادل زمانی، شاخص GRI و شاخص کیفیت آب شرب، بیانگر وجود یک رابطه نزدیک و مستقیم بین کاهش سطح آب در آبخوان­ها و افزایش شماره کلاس، به معنی کاهش کیفیت آب بود. نتایج محاسبات شاخص GRI نشان داد که وقوع تنها 3/3% خشکسالی نزدیک به نرمال در ده سال اول، در ده سال دوم به رقم 8/70% افزایش داشته است و به شکلی مشابه رقم کلاس ترسالی نزدیک به نرمال از 1/87% به 7/27% کاسته شده است. این تغییرات از منظر نوع در کلاس­های ترسالی ملایم، ترسالی شدید، و ترسالی بسیار شدید هم دیده شد. یافته­ها نشان داد که مناطق مرکزی و بخش­هایی از استان خراسان­های رضوی و شمالی و همچنین محدوده وسیعی از استان فارس و عموما نواحی جنوب ایران، کلاس خشکسالی­های شدید را تجربه کرده­اند. طبق بررسی نقشه های خشکسالی و نمودار افزایش حجم برداشت از منابع بهره برداری آب­های زیرزمینی از سال 1373 تا 1394 مشخص می­شود که عامل اصلی تغییرات برداشت بی رویه از چاه­های بهره برداری با کاربری کشاورزی است و این موضوع حساسیت آبخوان های ایران را به مقدار تغییرات سطح آب در سطح وسیعی نمایش می دهد.