از خَلمان تا اَلوَن سرگذشت چهارهزارسالۀ یک جاینام باستانی (سرپل‌ذهاب)

نویسنده

  • ایرج رضائی دانش آموختۀ دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

شهر سرپل­ ذهاب، به گواهی متون تاریخی و آثار باستانیِ مشهور و پرشمارش، پیشینه­ای دور و دراز دارد. وجود دو نقش­ برجستۀ مهم آنوبانی­نی و ایدی(ن)- سین بر صخره­ای در مرکز شهر حکایت از آن دارد که این مکان، در اواخر هزارۀ سوم یا اوایـل هـزارۀ دوم پ.م. در اختـیار اقـوام زاگرس­ نشینِ لولوبی­ و سیموروم­ بوده است. پس از آن نیز در دوره­ های ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی، مکان یادشده همچنان اهمیت خود را حفظ کرده و بارها دوره­ های آبادانی و رونق و گاهی هم زوال و خاموشی را پیموده است. این مقاله به بررسی پیشینۀ استقرارهای باستانی واقـع در محـدودۀ شـهر امروزیِ سرپل ­ذهاب، برخی ویژگـی­ های تاریـخی این دیار و سیر تحـول جایـنام­ های مرتـبـط با آن می­ پردازد. نتیجه آنکه از ابتدای هزارۀ دوم پ.م تا دورۀ اسلامی، نام مکان مورد بحث در متون و منابع گوناگون به زبان­ های اکدی، یونانی، عربی و فارسی، به صورت­ های مختلف اما نزدیک به هم، چون «خَلمان»، «اَلمان»، «اَرمان»، «حَلمان»، «خَلا» و «حلوان»، ثبت شده است. به­ علاوه تجزیه ­و تحلیل متون و برخی اسامی خاص مرتـبـط با شـهر قدیم نشان می ­دهد که در گذشته نیز، همچون امروز، شهر مذکور دارای تنوع قومی- مذهبی قابل ­توجهی بوده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

سرگذشت انسان از اختیار تا نجات

بحث اختیار انسان و سوء استفادة وی از اختیار، یا گناه، یکی از آموزه‌های اصلی کتاب مقدس و همچنین اندیشمندان مسیحی بوده است. از این میان، ایرنائوس و ترتولیان- از نخستین آبای کلیسا- هر دو اختیار انسان را به منزلة ضرورتی در آفرینش آدمی برای به کمال رسیدنش می‌دانند، اما انسان همواره اختیار خود را به درستی به کار نمی‌برد و چه بسا موجبات گناه خود را فراهم آورد. ایرنائوس هرچند به مفهوم بازدارندة گناه در...

متن کامل

سرگذشت خطبه از جاهلیت تا عصر رسالت نبوی

خواندن خطبه که در عصر جاهلی سخت مورد توجه عربها بود، بعد از اسلام، تحت تأثیر قرآن و آموزه‌های پیامبر(ص)، از دلالت­های شرک‌آلود و اندیشه­های جاهلی دور شد و رنگ توحیدی گرفت و به مهم‌ترین ابزار کارآمد و مؤثر در تبلیغ دین جدید و ترویج احکام و آموزه‌های وحیانی تبدیل شد. برپایه‌ منابع تاریخی، خطبه در محیط دعوت اسلامی به‌ویژه با خطبه‌های شخص پیامبر(ص) علاوه بر تعالی موضوعی و محتوایی، از حیث هدف و غایت...

متن کامل

سرگذشت انسان از اختیار تا نجات

بحث اختیار انسان و سوء استفاده وی از اختیار، یا گناه، یکی از آموزه های اصلی کتاب مقدس و همچنین اندیشمندان مسیحی بوده است. از این میان، ایرنائوس و ترتولیان- از نخستین آبای کلیسا- هر دو اختیار انسان را به منزله ضرورتی در آفرینش آدمی برای به کمال رسیدنش می دانند، اما انسان همواره اختیار خود را به درستی به کار نمی برد و چه بسا موجبات گناه خود را فراهم آورد. ایرنائوس هرچند به مفهوم بازدارنده گناه در...

متن کامل

سرگذشت تصویری موجودِ ترکیبی فیل-سر، از هند تا ایران

در جهان اساطیری دو تمدن کهنسال ایران و هند که به دلیل مشابهت‌های قومی، فرهنگی و اساطیری‌شان خویشاوند قلمداد شده‌اند، موجودات خیر و شری وجود دارند که برخی از آن‌ها، از قابلیت پیکرگردانی یا دگرریختی برخوردارند. پدیده‌ی ترکیبی فیل سر هندی با نام گانش که در زمره خدایان‌ حیوانی محبوب هندو جای‌می‌گیرد، یکی از این نمونه‌هاست. از آن جا که چنین موجودی در برخی از متون ایرانی از جمله شاهنامه و نگاره‌های م...

متن کامل

زار ،از خدایی باستانی تا آیینی درمانی در جنوب ایران

زار در جنوب ایران جایگاهی آیین درمانی دارد و بسیار رایج است. این آیین در کشورهایی از جمله کشورهای حوز­ه ی خلیج فارس، مصر و مناطقی از آفریقا نیز دیده می­ شود. زار در باور مناطق جنوبی ایران و از جمله منطقه­ ی هرمزگان از یک سو با مفهوم اهل هوا در ارتباط است و از سوی دیگر همچون موجودی جن‏گونه شناخته می­شود که در ادیان ابتدایی آفریقا و سایر باورهای کهن ریشه­ ای استوار دارد. با وجود این بین ریشه‏...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 8  شماره 1

صفحات  37- 56

تاریخ انتشار 2018-07-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023