از قِنَّب تا کانابیس: امیدها برای درمان بیماری مولتیپل اسکلروزیس جان تازه‌ای می‌گیرند

مولتیپل اسکلروزیس (MS) بیماری التهابی-خود ایمنی دمیلینه کننده‌ی سیستم اعصاب مرکزی است. این بیماری اغلب در اوایل سنین بزرگسالی در بیماران ظاهر شده و یکی از دلایل عمده‌ی ناتوانی نورولوژیک در جوانان بوده و به میزان قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درمان‌های پذیرفته شده‌ی کنونی برای بهبود بیماران مبتلا به MS دارای عوارض جانبی متعدد بوده و داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی و اینترفرون‌های نوع β جزء اساسی درمان می‌باشند. نارسایی‌های موجود در درمان‌های کنونی، محققان را به یافتن درمان‌های موثرتر و با عوارض جانبی کمتر مشتاق نموده است. شاهدانه‌ی هندی با نام علمیL. Cannabis sativa از گیاهان بومی آسیا بوده که از زمان‌های بسیار دور در درمان انواع بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه در طب سنّتی ایران نیز با نام قِنَّب شناخته شده و کاربردهای فراوانی برای آن ذکر شده است. شرح گیاه‌شناسی و آثار درمانی قِنَّب در آثار دانشمندان اسلامی ایران آورده شده است. امروزه تعدادی از بیماران مبتلا به MS به عنوان یک درمان عامیانه از این گیاه و فرآورده‌های آن به منظور تسکین برخی از علایم وابسته به MS استفاده می‌کنند. با کشف سیستم اندوکانابینوییدی در برخی قسمت‌های مغز و سیستم ایمنی بدن انسان که به واسطه‌ی دو دسته رسپتور تحت عنوان CB1 و CB2 فعالیت می‌کنند، این گیاه مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. مطالعات بالینی نشان می‌دهد که فعال شدن این دو دسته رسپتور به ترتیب باعث تسکین علایم مربوط به بیماری MS و به ویژه اسپاستیسیتی و دردهای نوروپاتیک و کاهش التهاب شده و احتمالاً می‌تواند موجب کند شدن سیر پیشرفت بیماری گردد. این مقاله به مروری کوتاه بر معرفی و تاریخچه‌ی مصرف گیاه و شواهد جدید فارماکولوژیک مربوط به کاربرد آن در بیماری MS می‌پردازد