اسطورههای ایرانی؛ برآیند دگرگونیهای اجتماعی و جغرافیایی
نویسنده
چکیده مقاله:
از جمله دیدگاه‌های مهم درباره اسطوره دیـدگاهِ امیل دورکیم، جامعه‌شناس فرانسوی، است. دورکیم معتقد است که اسطوره‌ها ازلی نیستند، بلکه تابع عوامل تاریخی و به تبعِ آن، عوامل اجتماعی و جغرافیایی هستند. این دیدگاه درباره اسطورههای ایرانی نیز درست به نظر می‌رسد؛ از این رو، در این جستار اسطورههای ایرانی از این منظر بررسی شده‌اند. بر این اساس، باور به نخست از خاک بودن وجود انسان و آسمان در اسطورههای ایرانی ممکن است روایتی بازمانده از عصر حجر، از فلز بودن آن دو، اسطورهای به‌جا‌مانده از دوره آهن، و باور به روییدن دو شاخه ریواس از نطفه گیومرت، اسطورهای باقیمانده از زندگی کشاورزی اقوام هندواروپایی باشد. نظام مردسالارانه نیز اسطورههای خود را ساخته است؛ به این معنی که ایزد نرینه‌ای چون زروان، زاینده اورمزد و اهریمن است و این خویشکاری زنان را از آنان گرفته است؛ همچنین از آنجا که سرمای شدیدی بر سرزمین نخست آریاییان حاکم بوده است، به باور ایرانیان، برخلاف اورمزد که آتشین‌مزاج و مقدّس است، اهریمن برخاسته از آنجا و خود از جنس سرما است. کوچ آریایی‌ها و گریز آنان از سرما در وندیداد در داستان جمشید تجلّی یافته است. اسطوره تیشتر و ستیز او با دیو اپوش، دیو زندانی‌کننده آب‌ها، برآیندِ خشک‌سالی در ایران است. وضعیت ایزدان نیز ناشی از اوضاع سیاسی بوده است؛ چنان‌که اورمزد در هنگام تمرکز قدرت سیاسی در دوره ساسانی، تبدیل به خدای برتر مطلق می‌شود، درحالی‌که در حکومت ملوک‌الطّوایفی پارتی که پادشاه قدرت مطلق نیست، اورمزد چنین جایگاهی ندارد.
منابع مشابه
اسطوره های ایرانی؛ برآیند دگرگونی های اجتماعی و جغرافیایی
از جمله دیدگاه های مهم درباره اسطوره دیـدگاهِ امیل دورکیم، جامعه شناس فرانسوی، است. دورکیم معتقد است که اسطوره ها ازلی نیستند، بلکه تابع عوامل تاریخی و به تبعِ آن، عوامل اجتماعی و جغرافیایی هستند. این دیدگاه درباره اسطوره های ایرانی نیز درست به نظر می رسد؛ از این رو، در این جستار اسطوره های ایرانی از این منظر بررسی شده اند. بر این اساس، باور به نخست از خاک بودن وجود انسان و آسمان در اسطوره های ای...
متن کاملتاریخگذاری نسبی دگرگونیهای آوایی در زبانهای ایرانی
تاریخگذاری نسبی در زبان‌شناسی تاریخی، مشخص کردن ترتیب زمانی دگرگونیهای آوایی گوناگونی است که در واژگان یک زبان انجام می‌گیرد. این موضوع، از آن جهت اهمیت دارد که ترتیبِ زمانیِ گوناگونِ دگرگونیهای آوایی، بر چگونگی دگرگونی آوایی واژگان زبان و یافته‌های حاصل از آنها تأثیر می‌گذارد. در این مقاله، نمونه‌هایی از دگرگونی چند واژه در زبانهای ایرانی بررسی شده‌است. هدف از انجام این امر، فهم آن است که ک...
متن کاملبررسی تطبیقی - تحلیلی اسطورة زال و رودابه با اسطورههای ایرانی و مصری
در لایة پنهانی اسطورة زال و رودابه، مانند اساطیر همسان مصری و ایرانی آن، بیانی نمادین نهفته است. زال و سیمرغ، معادل خورشیدند و نماد خدا- قهرمان غولآسا. رودابه مظهر ایزدان مرتبط با آب و ماه و نماد ناخودآگاهی و بیتمایزی اولیه است. هر سه شخصیت، مانند نمونههای ازلیشان جاودانه میشوند. اسطورة زال و رودابه سرشار از دوگانگیهایی است که میل به اتحاد و تعالی دارند و برای نمونه، میتوان از استحال...
متن کاملبنیادهای جغرافیایی فرهنگ ایرانی
شکل‌گیری محیط‌های جغرافیایی که توانایی پذیرش اجتماعات انسانی را دارند، از موقعیت جغرافیایی (مطلق و نسبی) آنها تأثیر می‌پذیرد. تنوعات محیطی برآمده از ناهمسانی‌های موقعیتی، به پیدایش فرهنگ‌های متفاوت می‌انجامد. ظرفیت‌های محیطی نقش اساسی در تراکم, پراکنش و الگوی برهمکنشی اجتماعات انسانی ایفا می‌کنند. انسان نیز به عنوان موجودی آفریننده و اندیشمند کوشیده تا متناسب با توانش محیطی به آفرینش محیط مطلوب...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 11 شماره 40
صفحات 35- 73
تاریخ انتشار 2015-09-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023