انگیزه‌ دولت‌های اروپایی از ارسال مبلغان مسیحی به ایران در دوره صفویه

تحولات دینی و اصلاحات مذهبی که در قرن 15م، در اکثر کشورهای اروپایی اتفاق افتاد، مانند خطر عثمانی که از مسائل مهم دنیای آن روز مسیحیت و اروپا بود و برخی عوامل دیگر، باعث شد تا دولت‌های اروپایی با همراهی و توصیه پاپ، درصدد اشاعه مسیحیت و تبلیغ آیین کاتولیک برآیند؛ پس هر کشور اروپایی، از میان فرقه‌های کاتولیک، مبلغانی به دیگر مناطق، ازجمله ایران ارسال کرد. انگیزه اصلی دولت‌ها در ارسال مبلغان چه بود؟ آیا عامل دینی و مذهبی تحت‌الشعاع عوامل سیاسی و تجاری قرار داشت؟ در مقاله پیش‌رو، سعی برآن است با نگاهی تحلیلی و با استفاده از گزارش‌های مربوط به حضور و فعالیت مبلغان در ایران، سفرنامه‌ها، مجموعه‌های اسناد و کتاب‌های تاریخی و پژوهشی به این مسائل بپردازیم. با توجه به وضعیت سیاسی و اقتصادی و مذهبی اروپا، به نظر می‌رسد ارسال مبلغان مذهبی با پشتیبانی دولت‌های اروپایی بود. از طرفی، چون هنوز در اروپا مسائل مذهبی از اهمیت خاصی برخوردار بود، در ارسال مبلغان علت مذهبی مهم‌ترین عامل بود؛ از طرف دیگر، به علت دشمنی با عثمانی و رقابت‌های تجاری کشورهای اروپایی و گسترش کاپیتالیسم، مسائل سیاسی و تجاری نیز توجه دولت‌های اروپایی و پاپ را جلب کرده بود. کشیشان و مبلغان کمک‌های بسیار موثری، برای ایجاد و توسعه و موفقیت روابط سیاسی و تجاری دولت‌های اروپایی می‌کردند؛ اما نمی‌توان ادعای برخی از پژوهشگران را پذیرفت که ارسال مبلغان تنها، به انگیزه تجاری یا سیاسی بود بلکه دولت‌های اروپایی ضمن داشتن انگیزه‌های مذهبی، در برخی مواقع، از مبلغان برای پیشبرد یا انجام امور سیاسی و بازرگانی خود، در کشورهای دیگر بهره می‌بردند.