بازسازی بهینه تر از پیش؛ نگرش راهبردی به بازسازی پس از سانحه به عنوان فرصتی برای توسعه

زمینه و هدف: یکی از راهبردهای برنامه های بازسازی پس از سانحه بهره گیری از فرصت ایجاد شده در جهت ارتقاء تاب آوری کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی جامعه می‌باشد. این راهبرد پس از سونامی اقیانوس هند در سال 2004 با مفهوم "بازسازی بهینه تر از پیش" ارائه می شود و بر ضرورت ارتقاء شرایط جامعه آسیب دیده در فرایند بازتوانی اشاره دارد. روش: این مقاله با هدف تدوین چارچوب عملی بازسازی بهینه تر از پیش جامعه پس از سانحه، از طریق مرور مطالعات و پژوهش های مرتبط به تحلیل مفاهیم بازتوانی؛ آسیب پذیری؛ و تاب آوری می پردازد و در نهایت دستورالعمل های موجود را در این زمینه ارائه می دهد. این مطالعه با استفاده از مطالعات کتابخانه ای به عنوان ابزار تحقیق و بهره گیری از  تحلیل موضوعی به عنوان روش تجزیه و تحلیل به انجام رسیده است. یافته ها: از تحلیل دستورالعمل های موجود 9 اصل بازسازی بهینه تر از پیش استخراج شده است که در قالب 3 مقوله اصلی کاهش ریسک؛ بازتوانی جامعه؛ و اجراء دسته بندی شده اند. اصول و مقولات استخراج شده می توانند در تدوین یک چارچوب جامع برای بازسازی بهینه تر از پیش جهت ارائه راه حل هایی در شرایط پیچیده پس از سوانح به سوی بازسازی تاب آور مورد استفاده قرار گیرند. نتیجه گیری: مطالعه حاضر با بررسی دستورالعمل های موجود در زمینه بازسازی بهینه تر از پیش جوامع و ایجاد اشتراکات میان آن ها چارچوبی را ارائه می دهد که حاصل تجمیع نظرات موجود بوده و شامل 3 محور کاهش ریسک؛ بازتوانی جامعه؛ و اجراء می باشد. همچنین 9 معیار شامل برآورد خطر سوانح آتی و ارتقا آمادگی، ارتقاء کدهای ساختمانی و تکنولوژی ساخت، برنامه ریزی کاربری زمین، توافق اجتماعی و مشارکت مردمی، بازتوانی اجتماعی، بازتوانی اقتصادی، طراحی سازمانی، ملاحظات قانونی، مدیریت منابع و دانش در ذیل محورهای مذکور قرار می گیرند. در نهایت تأکید می شود، با توجه به شرایط متفاوت جوامع، اجرای هریک از اصول مذکور با موانعی چون توان پذیری، محدودیت های زمانی، و سنت های محلی مواجه می باشد که به منظور امکان پذیری این اصول می بایست راهکارهای مقابله با به حداقل رساندن موانع مورد بررسی قرار گیرد.