بازی استراتژیک مدیرـ حسابرس: شواهدی از تئوری بازی‎ها

هدف: تئوری بازی‌‌ها تلاش‌ می‌کند که رفتار ریاضی حاکم بر یک موقعیت استراتژیک را مدل‎سازی کند. این موقعیت زمانی پدید‌ می‌آید که موفقیت یک طرف بازی، به راهبردهایی بستگی دارد که طرف دیگر انتخاب‌ می‎کند. هدف پژوهش حاضر، یافتن راهبرد بهینه در بازی استراتژیک بین حسابرس و مدیر شرکت در فرایند حسابرسی است. روش: در پژوهش حاضر، مدیران و حسابرسان به‎منظور حداکثرسازی منافع، به‎ترتیب از استراتژی‎های مدیریت سود و افزایش کیفیت حسابرسی (کاهش خطر عدم کشف برآوردی) استفاده می‎کنند. جامعه آماری پژوهش از نوع جامعه آماری در دسترس است که کلیه شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را در سال‌‌‌های 1391 تا 1395 با اعمال محدودیت‎هایی دربرمی‎گیرد. فرضیه‌‌ها برای داده‌‌‌های ترکیبی 116 شرکت (575 شرکت سال)، با استفاده تابع بهترین پاسخ بازیگر و آزمون من ویتنی آزمون شدند. یافته‎ها: یافته‎‌‌های پژوهش مبین وجود تعادل نش در استراتژی کیفیت حسابرسی بالا و مدیریت سود شدید برای طرفین بازی‌ است، یعنی در این استراتژی، نه حسابرس و نه مدیر، انگیزه تغییر استراتژی را ندارد؛ زیرا با تغییر استراتژی منافع آنها کمتر خواهد شد. نتیجه‎گیری: نتایج به‎دست آمده از پژوهش، گویای اهمیت توجه به حسابرسی به‎عنوان نوعی محیط استراتژیک است. همچنین یافته‎ها می‎تواند به حسابرسان در خصوص تحلیل تضاد با صاحبکار و انتخاب استراتژی بهینه در فرایند حسابرسی کمک کند.