بررسی آزمایشگاهی ابعاد چاله آبشستگی در بالادست دریچه تحتانی مخزن سد برای شکل‌های مختلف دریچه روزنه‌ای با استفاده از رسوب‌شویی تحت فشار

رسوب‌شویی هیدرولیکیتحت‌ فشار یکی از روش‌های مؤثر برای رفع مشکل رسوب‌گذاری در مخازن سد می‌باشد، که تأثیر بسیار موضعی داشته و برای خارج ‌کردن رسوبات نهشته شده اطراف ورودی آبگیر نیروگاه نیز به‌کار می‌رود. برای طراحی مناسب دریچه‌های تخلیه‌کننده‌ی تحتانی و سایر سازه‌های مرتبط با رسوب‌شویی هیدرولیکی مخازن، بررسی مشخصات حفره ایجاد شده در رسوب‌شویی تحت‌فشار امری ضروری به نظر می‌رسد. برای انجام این پژوهش یک مدل فیزیکی در دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز ساخته شد و با اجرای آزمایش‌های مختلف تأثیر شکل دریچه تحتانی بر روی حجم و ابعاد حفره رسوب‌شویی بررسی گردید. برای دست‌یابی به این هدف، آزمایش‌ها بر روی چهار دریچه با شکل‌های دایره‌، نیم‌دایره، مستطیل و مربع با سطح مقطع‌های یکسان 18 سانتی متر مربع، پنج ارتفاع آب 30، 45، 55، 65 و 78 سانتی متر و در نتیجه پنج دبی تخلیه متفاوت روی هر دریچه انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد، شکل دریچه تحتانی پارامتر مهمی در پدیده رسوبشویی هیدرولیکی می‌باشد و با تغییر آن، ابعاد حفره آبشستگی نیز تغییر می‌‎کند. نتایج همچنین نشان داد که به ازای یک ارتفاع آب ثابت در مخزن و در یک زمان مشخص، ابعاد آبشستگی برای دریچه‌های مربعی و نیم‌دایره‌ای بیشتر از دریچه‌ی مستطیلی و دریچه‌ی مستطیلی نیز بیشتر از دریچه‌ی دایره‌ای است و در ارتفاع‌های کمتر (دبی‌های کمتر) این تفاوت محسوس‌تر است. همچنین طول آبشستگی و حجم مخروط رسوب‌شویی با ارتفاع آب افزایش و برای دریچه دایره‌ای از همه کمتر است.