بررسی اثرات تراتوژنیک نانو‌دی‌اکسید تیتانیوم (Tio2) خوراکی بر مورفولوژی و ساختار سیستم اسکلتی جنینهای موش NMRI در هفتههای مختلف حاملگی

مقدمه: با توجه به توسعه فناوری نانو و گسترش استفاده از نانومواد در زمینه­های مختلف صنعت، بررسی اثرات مخرب آن بر سیستم­های بیولوژیکی ضروری است. دی‌اکسید ‌تیتانیوم (Tio2) در تولید رنگ‌های مختلف، لوازم آرایشی، سرامیک، فوتوکاتالیست‌ها، آب و فاضلاب و بسیاری از محصولات دیگر کاربرد دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر تراتوژنیستی این نانوذره در هفته­های مختلف بارداری موش NMRI انجام شد. روش کار: این مطالعه تجربی در سال 1396 بر روی 30 موش ماده نژاد NMRI (30-25 گرم، 12-8 هفته) انجام شد. موش‌ها به طور تصادفی به 2 گروه کنترل و 4 گروه مورد تقسیم شدند. بارداری با مشاهده پلاک واژینال (GD0) تأیید شد. دوز 5 میلی‌گرم/کیلوگرم محلول Tio2 به صورت گاواژ دهانی از هفته اول تا روز هجدهم بارداری به موش­های باردار خورانده شد. برای گروه‌های اول تا سوم به ترتیب فقط هفته‌های اول تا سوم و گروه چهارم کل دوره بارداری، نانوذرات گاواژ شد. گروه شم با حلال گاواژ شد و گروه کنترل، آب شهر را بدون گاواژ دریافت کردند. در روز هجدهم بارداری جنین­ها از لوله­های رحم جدا و وزن، قد، دور سر و ناهنجاری­های مورفولوژیک ثبت گردید و اختلالات اسکلتی جنین­ها توسط رنگ‌آمیزی آلیزارین رد و آلیسن بلو بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS‌ (نسخه 21) و آزمون‌های کای دو، آنالیز واریانس یک‌طرفه و و کروسکال والیس انجام شد. میزان p کمتر از 05/0 معنی‌دار در نظر گرفته شد. یافته‌ها: در مجموع در چهار گروه تجربی، کاهش قابل توجهی در وزن بدن و طول CR در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد (05/0>p). همچنین تعداد قابل توجهی از ناهنجاری­های ظاهری مانند جذب جنین، خونریزی، ناهنجاری­های اندام و اختلالات اسکلتی در گروه های آزمون در مقایسه با گروه شاهد مشاهده شد. مشاهدات نشان داد اثرات تراتوژنیک در گروهی که هفته دوم در معرض نانوذرات بودند، بیشتر بروز کرد. نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر سمیت و اثرات تراتوژنیک نانوذرات Tio2 در موجودات زنده را ثابت می­کند. بنابراین، مطالعات بیشتری برای پیش‌بینی اثرات سمی Tio2 مورد نیاز است.