بررسی اثرات زیست‌محیطی نظام‌های تولید زعفران (Crocus sativus L.) تحت تأثیر اندازه زمین با استفاده از ارزیابی چرخه حیات

ارزیابی چرخه حیات (LCA) راهکاری شناخته شده و دقیق برای مقایسه اثرات زیست­محیطی فعالیت­های مختلف شامل مدیریت نظام­های کشاورزی است. از آنجا که نوع نهاده­هادر کشاورزی نقش مهمی در بروز آلودگی­های زیست­محیطی و انتشار گازهای گلخانه­ای دارد، LCA به طور گسترده­ای برای ارزیابی این اثرات در محصولات زراعی مورد استفاده قرار می­گیرد. هدف این مطالعه، بررسی اثرات زیست محیطی نظام­های تولید زعفران در استان خراسان رضوی تحت تأثیر اندازه زمین (کمتر از 5/0، 1-5/0 و بیشتر از 1 هکتار) با استفاده از LCA بود. نهاده­های مصرفی طی سال­های اول تا ششم با استفاده از پرسشنامه (13 مزرعه از هر اندازه زمین) جمع­آوری شد. LCA بر اساس روش ISO14044، در چهار گام شامل مشخص­سازی اهداف و حوزه عمل، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تأثیر چرخه حیات و تلفیق، نتیجه­گیری و تفسیر نتایج محاسبه گردید.واحد کارکردی معادل یک کیلوگرم گل در نظر گرفته شد. گروه­های تأثیرمورد مطالعه شامل گرمایش جهانی، اسیدی شدن و اوتریفیکاسیون (در محیط­های خشکی و آبی) بود. در آخرین مرحله، شاخص بوم­شناخت (Ecox) محاسبه شد. برای سنجش قابلیت روایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. نتایج نشان داد که ضریب آلفای کرونباخ برابر با 84%=α محاسبه گردید. میانگین پتانسیل گروه­های تأثیر گرمایش جهانی، اسیدی شدن، اوتریفیکاسیون در محیط­های آبی و خشکی به ترتیب 41/53±41/115 کیلوگرم معادل CO2، 16/0±35/0 کیلوگرم معادل SO2، 27/0±58/0 کیلوگرم معادل NOx و 09/0±20/0 کیلوگرم معادل PO4 به ازای یک کیلوگرم گل محاسبه شد. بیشترین سهم انتشار گازهای گلخانه­ای در گروه تأثیر گرمایش جهانی مربوط به CH4 بود. بالاترین سهم انتشار آلاینده­ها در گروه­های تأثیر اوتریفیکاسیون آبی و خشکی و اسیدی شدن به NH3 اختصاص داشت. به­طور کلی، نتایج نشان داد که اندازه زمین، میزان مصرف نهاده­ها و اثرات ­زیست محیطی را در واحد عملکرد گل تحت تأثیر قرارداد و گروه­های اوتریفیکاسیون و گرمایش جهانی حساسیت بیشتری نسبت به شدت فشرده­سازی تحت تأثیر اندازه زمین دارند، بنابراین افزایش کارایی مصرف منابع، یکی از رویکردهای مناسب برای کاهش اثرات زیست محیطی همگام با بهبود عملکرد اقتصادی در واحد سطح است.