بررسی اثر بخشی آموزش مادر بر کاهش اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی در کودک و افسردگی مادر

مقدمه: روش آموزش والدین به دلیل ویژگی‌های منحصربفرد خود در میان روش‌های درمانی، یک وجه مکمل مداخله‌های روان درمانی است که در آن به والدین و دیگر مراقبان، فنون مقابله با مشکلات رفتاری کودکان آموزش داده می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری توأم با مدیریت رفتار مادر بر افسردگی مادران و نارسایی توجه-بیش‌فعالی کودکان 10-7 سال انجام شده‌است. روش کار: این مطالعه از نوع آزمایشی، طرح پیش آزمون-پس آزمون-پی‌گیری با گروه کنترل است که در مدارس ابتدایی شهرستان بهبهان و در سال 1393 انجام شده است. جامعه آماری شامل مادران افسرده کودکان 10-7 سال مبتلا به اختلال نارسایی توجه –بیش‌فعالی بود. شرکت‌کنندگان پژوهش 24 نفر از مادران مبتلا به افسردگی می‌باشند که از بین 320 نفر از مادران دانش‌آموزان انتخاب شدند، که کودکان آنان اختلال نارسایی‌توجه-بیش‌فعالی داشتند. این نمونه با روش تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. ابزارهای پژوهش شامل مصاحبه تشخیصی، پرسشنامه افسردگی بک و پرسشنامه کانرز والد بود که روایی و پایایی آن‌ها تأیید شد. گروه آزمایش 18 جلسه مداخله گروهی دریافت کردند. توصیف داده‌ها توسط میانگین و انحراف‌معیار و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از طریق تحلیل کوواریانس چندمتغیری با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 انجام شد. یافته‌ها: تحلیل داده‌ها در سطح معنی‌داری 05/0 > P انجام شد. نتایج تحلیل کوواریانس در پس‌آزمون نشان داد، میانگین نمره افسردگی مادران در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته (27/81 = F، 001/0 < P)، اما میانگین نمره‌ها در اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی کودکان کاهش معنی‌داری نیافت (821/0 = F، 357/0 = P)،. میانگین نمره‌های افسردگی و اختلال نارسایی توجه –بیش‌فعالی در مرحله پی‌گیری در گروه آزمایش، در مقایسه با گروه کنترل، کاهش معنی‌دار نشان داد (به‌ترتیب 87/27 = F، 001/0 < P؛ 32/10 = F، 004/0 <  P). نتیجه گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش مبنی بر اثر درمان شناختی- رفتاری توأم با مدیریت رفتار مادر بر کاهش افسردگی مادر و علائم نارسایی توجه-بیش‌فعالی کودکان، پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی و درمانی با تاکید بیشتر بر چگونگی ارتباط مادر و کودک برای مادران با کودکان دبستانی استفاده گردد تا از بروز بسیاری از مشکلات رفتاری، درمانی و تحصیلی در کودکان پیشگیری نموده و باعث سلامت مادر و کودک شود.