بررسی تأثیر کودهای شیمیایی، زیستی و تلفیقی بر ویژگی‌های کمّی و کیفی اسانس و علوفه گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.774.97.5.1576.41 این پژوهش به‌منظور بررسی مدیریت‌های متنوع حاصلخیزی خاک بر صفات مورفولوژی، عملکرد اسانس و کیفیت علوفه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) اجرا شد. آزمایش به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح کود (شیمیایی، زیستی، ورمی‌کمپوست، تلفیق 75% و 50% غلظت کودهای شیمیایی + کودهای زیستی + ورمی‌کمپوست) بود. نتایج حکایت از معنی‌دار بودن اعمال تیمارهای مختلفکودی بر صفات مورد بررسی داشتند. بر این اساس تیمار 75% کودهای شیمیایی به‌همراه کودهای زیستی و ورمی‌کمپوست با بهبود ویژگی‌های مورفولوژی، عملکرد اسانس و عملکرد کمّی و کیفی علوفه، به‌عنوان تیمار برتر شناخته شد. تیمار مذکور، بالاترین ارتفاع بوته (95 سانتی‌متر)، وزن خشک اندام هوایی (98 گرم در مترمربع)، عملکرد زیستی (1191.6 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (138 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (11.6%) را به خود اختصاص داد. بیشترین و کمترین درصد و عملکرد اسانس به‌ترتیب مربوط به تیمار 75% غلظت کودهای شیمیایی + کودهای زیستی + ورمی‌کمپوست (حدود 3% و 18 کیلوگرم در هکتار) و تیمار کاربرد 100% کودهای شیمیایی (حدود 2% و 13 کیلوگرم در هکتار) بود. صفات مهم کیفیت علوفه مانند درصد ماده خشک قابل هضم، درصد قندهای محلول در آب و میزان خاکستر در تیمار ادغام 75% غلظت کودهای شیمیایی با کودهای زیستی و ورمی‌کمپوست بالاترین مقدار را به‌همراه داشت. در حالی‌که صفات مذکور در کاربرد 100% کودهای شیمیایی، در مقایسه با سایر تیمارها کمترین مقدار را دارا بود. افزون براین عوامل کاهنده کیفیت علوفه مانند فیبرهای نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی در این تیمار بیشترین مقادیر را شامل شد. بنابراین به‌نظر می‌رسد در راستای دستیابی به کشاورزی پایدار و بهینه‌سازی تولید ارگانیک گیاهان دارویی، غلظت‌های کاهش‌یافته کودهای شیمیایی به‌همراه منابع زیستی افزون بر تولید اقتصادی بتواند موجب کاهش آلودگی محیط‌زیست شود.