بررسی ترکیب پذیری عمومی رگه های خویش آمیخته و میزان هتروزیس دورگ های آفتابگردان در دو شرایط رطوبتی متفاوت

به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و برآورد هتروزیس در رگه‌های خالص آفتابگردان از نظر عملکرد دانه و سه صفت زراعی دیگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاکومکا تلاقی داده شده و در سال بعد رگه‌ها و تاپ کراس‌های حاصل در دو تکرار و در دو محیط با شرایط رطوبتی متفاوت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) کشت شدند. تجزیه واریانس داده‌ها در هر دو شرایط رطوبتی نشان داد که بین رگه های خالص و نیز تاپ کراس‌ها  اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% برای کلیه صفات وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط تنش رطوبتی متعلق به رگه SIL-109  با 6/14گرم در بوته وتاپ کراس SIL-175×lakumka با 6/38 گرم در بوته بود. در شرایط عدم تنش رطوبتی نیز رگه SIL-102  با 7/26گرم در بوته وتاپ کراس SIL-99×lakumka با2/32 گرم در بوته بالاترین عملکرد دانه را داشتند. میانگین عملکرد رگه ها و تاپ کراس‌ها در محیط بدون تنش بیش از دو برابر محیط تنش رطوبتی بود.میانگین هتروزیس برای عملکرد دانه در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 25/25 و77/43 درصد بود. همچنین بررسی تعداد ترکیبات هتروتیک در دو محیط نشان داد که تعداد بیشتری از تاپ کراس‌ها در شرایط عدم تنش رطوبتی دارای هتروزیس مثبت بوده و پتانسیل عملکرد خود را بهتر بروز داده‌اند. بررسی قابلیت ترکیب پذیری در دو شرایط تنش و عدم تنش نیز نشان داد که قابلیت ترکیب پذیری رگه های خالص در شرایط بدون تنش رطوبتی افزایش می یابد. بررسی بای پلات ترکیب پذیری عمومی رگه‌های خالص نشان داد که در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 8 و 10 رگه خالص در نزدیکی بردار عملکرد دانه و در ناحیه هم جهت با این بردار قرار داشتند که دارای قابلیت ترکیب پذیری عمومی بالایی بودند.