بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت‌های مختلف بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) با استفاده از صفات مورفولوژیک و درصد اسانس

با وجود اهمیت گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) که یکی از اصلی‌ترین گیاهان دارویی پرمصرف در سراسر جهان می‌باشد، اطلاعات ناچیزی در مورد تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی آن در ایران وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی 15 توده بابونه آلمانی براساس خصوصیات مورفولوژیک در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام و صفات ارتفاع، قطر گل، قطر نهنج، وزن تر گل، وزن خشک گل، زی‌توده تر، زی‌توده خشک، شاخص گلدهی، درصد اسانس و درصد کامازولن مورد بررسی و تجزیه واریانس قرار گرفت. جمعیت‌ها از نظر تمامی صفات اختلاف معنی‌دار (P≤0.01) داشتند. تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای صفات زی‌توده تر، زی‌توده خشک و درصد کامازولن بیش از 60% بدست آمد. وراثت‌پذیری صفات درصد کامازولن (94.04)، زی‌توده تر (93.09)، ارتفاع گیاه (90.59)، قطر گل (86.52)، وزن خشک گل (84.15) و زی‌توده خشک (83.08) مقادیر قابل توجهی بدست آمد. بالاترین و کمترین زی‌توده خشک مربوط به جمعیت‌های همدان و اورآ به‌ترتیب با 9700 و 753 کیلوگرم در هکتار بود. بالاترین درصد کامازولن و درصد اسانس به‌ترتیب از جمعیت دهرود (14.10)، جم و ریز (0.61) بدست آمد. قطر گل بالاترین همبستگی (0.62) با درصد اسانس داشت. عملیات تجزیه رگرسیون گام به گام برای درصد اسانس به‌عنوان متغیر وابسته انجام شد که به‌ترتیب چهار صفت قطر گل، ارتفاع، وزن تر و خشک گل وارد مدل شدند که 59% تغییرات را توجیه کردند. در تجزیه علّیت برای درصد اسانس به‌عنوان متغیر وابسته، بیشترین اثر مستقیم مربوط به وزن تر گل (1.09) و بیشترین اثر غیرمستقیم مربوط به وزن تر گل از طریق وزن خشک گل (1.06) بود. نتایج تجزیه خوشه‌ای، جمعیت‌های مورد بررسی را در سه گروه قرار داد که گروه‌بندی آنها از توزیع جغرافیایی پیروی نمی‌کرد.