بررسی رابطه مدیریت بحران و سازماندهی فضایی و امنیت در گردشگری (مطالعه موردی: شهر یزد)

جهانی­‌شدن کسب‌ و کار و بین‌المللی­ شدن ارتباطات، منجر به ایجاد بحران­های رو به رشدی در عصر حاضر شده است و گردشگری، صنعتی است که نسبت به بحران­هایی مانند بحران­های طبیعی، اپیدمی­ ها، حملات تروریستی و ... بسیار آسیب­ پذیر است. ماهیت بحران گردشگری می­ تواند به صورت هرگونه رخدادی که عملکرد طبیعی مقصد گردشگری را تهدید کرده و انجام امور مرتبط با گردشگری را مختل نماید یا تهدیدی برای امنیت گردشگران باشد، تعریف گردد. فضاهای گردشگری شهری نیز به عنوان زیر­مجموعه­ ای از فضاهای شهری و مرتبط با گردشگران در برابر بحران­های انسانی و طبیعی بسیار آسیب­ پذیر هستند که توجه به میزان آسیب­ پذیری این فضاها در برابر خطرات انسانی و طبیعی، یکی از راهکارهای بسیار مهمی است که می‌تواند در مدیریت بحران گردشگری مؤثر باشد. بر این مبنا این مقاله بر آن است تا ضمن شناخت و تبیین انواع بحران­های مرتبط با صنعت گردشگری، مؤلفه­ های اساسی مدیریت بحران گردشگری، یعنی امنیت، رضایتمندی و ساماندهی فضایی در فضاهای گردشگری شهر یزد و رابطه‌ی آنها را مورد بررسی قرار­ دهد. بدین منظور با بهره­ گیری از گویه­ های تبیین­ کننده‌ی مدیریت بحران گردشگری و با استفاده از توزیع پرسشنامه در میان 382 نفر از گردشگران در سطح فضاهای گردشگری شهر یزد این نتیجه حاصل­ شده که تمامی این گویه­ ها در میان فضاهای مختلف نسبت به سطح متوسط گویه­ ها در سطح بالاتری بوده­ اند. همچنین با استفاده از آزمون خی­ دو استقلال رابطه‌ی بین ابعاد مدیریت بحران با ساماندهی فضایی و ارتقای امنیت تأیید می­ شود و بر اساس آزمون تحلیل­ مسیر نقش هر یک از عوامل در مدیریت بحران مشخص می­ گردد. جهت تحلیل نتایج و ارائه‌ی راهکار، با بهره­ گیری از مدل سوات و با توجه به نظر کارشناسان و تکنیک دلفی، راهبردها و راهکارهای اجرایی با تاکید بر راهبردهای تهاجمی مشخص گردیده است. در این راستا انجام تبلیغات مناسب در سطح جهانی، تهیه‌ی طرح­ های جامع بحران­ گردشگری، فرهنگ­ سازی در جامعه‌ی بومی شهر یزد، ساماندهی فضاهای شاخص گردشگری و ... با بهره­ گیری از پتانسیل­ های بافت قدیم شهر یزد، می­ تواند راهکار مناسبی جهت برطرف نمودن بسیاری از نقصان­ های کنونی در پاسخگویی به نیازهای گردشگران باشد.