بررسی راه‌کارهای کاهنده فرسایش خاک اراضی دیم

در مناطق خشک و نیمه‌خشک، انجام شخم در جهت شیب به­‌خصوص در زمان وقوع بارندگی‌­های با شدت زیاد، منجر به فرسایش و هدررفت بیش­تر خاک می­‌شود. با اعمال روش‌­های مدیریتی و به‌­زراعی می­‌توان از میزان اثرات نامطلوب عملیات خاک‌ورزی در این­گونه اراضی کاست. به­‌منظور بررسی اثر شخم عمود بر جهت شیب و کاربرد مالچ کاه و کلش در کاستن اثرات نامطلوب عملیات خاک‌­ورزی بر فرسایش خاک، این تحقیق در 18 کرت استاندارد واقع بر سه طبقه شیب 12-0، 20-12 و 40–20 درصد با سه تکرار، در قالب کرت­‌های خرد شده در پایه طرح بلوک‌­های کامل تصادفی در دو سال متفاوت در ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب سهرین‌‌قره چریان اجرا شد. در سال زراعی 82-81 در نیمی از کرت­‌ها شخم در جهت شیب و در نیمی دیگر شخم عمود بر جهت شیب اعمال شد. در سال زراعی 84-83 در تمامی کرت­‌ها شخم در جهت شیب اعمال شده، در نیمی از آن­‌ها کاه و کلش گندم به مقدار پنج تن در هکتار به­‌صورت مالچ سطحی پاشیده شد. در طول دوره بررسی، بعد از هر واقعه بارندگی منجر به روان­اب، اقدام به نمونه‌­برداری و اندازه­‌گیری مقدار رسوب جمع شده در مخازن نصب شده در انتهای کرت‌­ها شد. بررسی نتایج نشان داد که اعمال شخم عمود بر جهت شیب، سبب کاهش 10.1، 11.5 و 10.4 برابر میزان هدررفت خاک در کرت­‌های شخم خورده در جهت شیب شد. کاربرد مالچ نیز سبب کاهش 36.9، 10.8 و 55.4 برابر میزان هدررفت خاک در کرت‌های بدون کاربرد مالچ و به‌ترتیب برای طبقات شیب 12-0، 20-12 و 40-20 درصد شد. این نتایج موید افزایش نفوذ و کاهش هدررفت خاک با اعمال شخم عمود بر جهت شیب و کار برد مالچ کاه و کلش است.