بررسی عوامل مؤثر بر حاشیه نرخ سود بانک‎ها در ایران

حاشیه نرخ سود بانکی از عناصر تعیین‌کننده در مدیریت منابع و مصارف بانک‎ها است که تجزیه‌وتحلیل و بررسی عوامل مؤثر بر آن می‌تواند برای مدیریت بانک‎ها درک صحیحی از وضع موجود برای برنامه‎ریزی آتی را فراهم آورد. تفاوت میان سود دریافتی بابت تسهیلات اعطایی و سود پرداختی به سپرده‎های بانکی، حاشیه نرخ سود بانکی نامیده می‌شود. هدف اصلی این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر حاشیه نرخ سود بانک‎های دولتی (ملی‎،‎ سپه، کشاورزی، توسعه صادرات و مسکن) و بانک‎های خصوصی (سامان، اقتصاد نوین، پارسیان، پاسارگاد، کارآفرین و رفاه کارگران) و بانک‎های مشمول اصل 44 قانون اساسی (ملت، تجارت و صادرات) در ایران است. برای اندازه‌گیری آثار متغیرهای مختلف روی حاشیه نرخ سود، متغیرهای مستقل را به دو گروه متغیرهای کلان (نقدینگی بازار سهام، کل حجم معاملات در بازار سهام و میزان سپرده جاری) و متغیرهای نماینگر مقررات نظارت بانکی (مالکیت بانک‎ها، ریسک اعتباری، ریسک نقدینگی و کفایت سرمایه) تقسیم کرده و با استفاده از روش پانل‌دیتا و داده‎های سالانه طی سال‎های 1392-1384) به بررسی آثار هر یک از این عوامل بر روی متغیر وابسته (حاشیه نرخ سود بانکی) پرداخته‌ایم. نتایج الگوی برآورد شده نشان می‎دهد از میان متغیرهای کلان، کل حجم معاملات بازار سهام بیشترین تأثیرو سپرده‎های جاری کمترین تأثیر را بر این متغیر داشته‌اند و نقدینگی بازار سهام اثر معناداری بر این متغیر نداشته است. از میان متغیرهای نظارت بانکی ریسک نقدینگی بیشترین و ریسک اعتباری کمترین تأثیر را بر متغیر حاشیه نرخ سود بانک‌ها داشته و مالکیت بانک‎ها اثر معناداری بر روی حاشیه نرخ سود بانک‎ها نداشته است. بر اساس این نتایج حاشیه نرخ سود بانکی در بانک‎های خصوصی و دولتی ایران تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند.