بررسی عوامل مؤثر بر کارایی دانشگاه‌های همگن دولتی کشور

در دنیای امروزی، یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث پیشرفت یا عدم عقب‌ماندگی کشورها می­شود، انتقال و تولید دانش و تکنولوژی از طریق مراکز دانشگاهی می­باشد. افزایش هزینه‌های آموزش عالی و محدود بودن منابع در دسترس سبب گردیده، تا دانشگاه‌ها نسبت به ارزیابی عملکرد خود اقدام نمایند. یکی از راه­های ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها، ارزیابی و سنجش کارایی آن‌ها است. در این مقاله بر اساس مطالعات پیشین ابتدا شاخص کارایی از طریق روش نا پارامتریک تحلیل پوششی داده­ها محاسبه‌شده و سپس با روش پارامتریک (مدل رگرسیون سانسور ­­­شده)، سهم هر یک از عوامل مؤثر بر شاخص کارایی واحدهای دانشگاهی به‌عنوان راهبردهایی جهت بهبود سیاست­گذاری­های برای تخصیص منابع محدود، محاسبه و بررسی شده است. در طی این فرآیند، از اطلاعات مربوط به 20 دانشگاه جامع بزرگ و برخوردار دولتی کشور طی 5 سال اخیر استفاده شده است. بر اساس مطالعات و تحقیقات پیشین و نظر خبرگان و صاحب‌نظران مربوطه شاخص‌های اصلی شامل تعداد دانشجویان، تعداد اعضای هیئت‌علمی، بودجه جاری آموزش، فضای سرانه کالبدی و فضای سرانه رفاهی به‌عنوان متغیرهای ورودی و از شاخص‌های تعداد مقالات، تعداد کتب، درآمد اختصاصی و تعداد فارغ‌التحصیلان به‌عنوان متغیرهای خروجی انتخاب‌شده‌اند. بررسی دانشگاه­ها طی سال­های تحصیلی 86-1385 الی 90-1389، نشان می­دهد که متوسط کارایی فنی آن‌ها در پنج سال موردبررسی کاهش داشته است. از این میان، تنها دانشگاه‌های اصفهان، تهران، شهید بهشتی و مازندران دارای کارایی کامل می‌باشند. بیشترین سهم و اهمیت در کارایی فنی آن‌ها از بین متغیرهای ورودی به ترتیب مربوط به تعداد دانشجویان، فضای سرانه کالبدی و بودجه جاری آموزش و همچنین بیشترین سهم از بین متغیرهای خروجی به ترتیب مربوط به تعداد فارغ‌التحصیلان، درآمد اختصاصی و تعداد مقالات می­باشند.