بررسی مکانسیم جوی حاکم بر رخداد برف‌های سنگین استان همدان

زمینه و هدف: بارش برف نقش تعیین‌کننده‌ای در تامین منابع آب، اقتصاد کشاورزی و خروج از بحران خشکسالی دارد. از طرفی ریزش برف سنگین طی دوره سرد سال باعث بروز مشکلات و خسارات گوناگون در بخش های مختلف از جمله؛ ساختمان، تاسیسات، حمل و نقل و انرژی می­شود. روش: در این پژوهش به منظور شناسایی الگوهای جوی مرتبط  با بارش سنگین برف در استان همدان از داده‌های چهار ایستگاه هواشناسی در بازه زمانی بیست ساله استفاده شد و پس از شناسایی روزهای فراگیر برفی، با هدف شناسایی الگوهای غالب، روش خوشه‌بندی سلسله مراتبی بر روی داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال صورت گرفت. در ادامه جهت بررسی دقیق­تر یک روز به عنوان نماینده انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بدین منظور داده­های فشار سطح زمین (SLP)، امگا (Omega)، ارتفاع ژئوپتانسیل (HGT)، مولفه مداری (U) و نصف­النهاری باد (V) در ترازهای گوناگون از تارنمای مرکز ملی پیش­بینی محیطی (NCEP/NCAR) اخذ و در محیط نرم افزار GrADS اقدام به ترسیم نقشه­های همدیدی شد. یافته ها و نتایج : نتایج نشان داد، در سطوح فوقانی جو چهار الگوی غالب قابل تفکیک بوده که نقش عمده­ای در رخداد بارش­های سنگین برف دارند. در این الگوها ، فرود عمیق پدیده غالب است. در بررسی نقشه­های مربوط به روز نماینده مشخص شد که عملکرد شاخص­های امگا و تاوایی، شرایط ضخامتی جو و موقعیت رودباد به گونه­ای است که تغییرات شرایط جوی از سطح زمین تا سطوح بالای جو با یکدیگر کاملاً مرتبط بوده و شرایط مناسب را برای  ریزش برف فراگیر و سنگین فراهم کرده است.