بررسی میزان لیشمانیاکشی گونه‌های آرتمیزیای بومی استان خراسان رضوی

زمینه و هدف: لیشمانیا ماژور مسئول ایجاد لیشمانیوز جلدی است که تعداد زیادی از مردم دنیا به آن مبتلا بوده یا در خطر ابتلا قرار دارند. داروهای مورد استفاده برای درمان لیشمانیوز عوارض جانبی نامطلوبی داشته یا مؤثر نیستند. با توجه به شیوع روز افزون لیشمانیوز جلدی، تولید داروی لیشمانیا کش جدید و مؤثر بسیار ضروری است. گونه‌های مختلف گیاه آرتمیزیا (Artemisia spp.) فعالیت لیشمانیا کشی دارند ولی گزارشی در باره گونه‌های بومی استان خراسان وجود ندارد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر لیشمانیا کشی عصاره‌های مختلف ١١ گونه بومی گیاه آرتمیزیا می‌باشد. روش بررسی: یازده گونه گیاه آرتمیزیای بومی استان خراسان جمع‌آوری شده و عصاره‌های اتانولی، اتیل استاتی، دی کلرومتانی و هگزانی آنها تهیه شد. پروماستیگوتهای لیشمانیا ماژور در محیط کشت RPMI در in vitro کشت داده شدند. تأثیر عصاره‌های مذکور بر بقای پروماستیگوتها توسط تست MTT ارزیابی و بصورت 50% غلظت مهاری(IC50) محاسبه گردید. یافته‌ها: غلظتهای مختلف تمامی عصاره‌ها تکثیر پروماستیگوتها را بطور وابسته به دوز مهار کردند. عصاره‌های اتانولی قویترین و عصاره‌های هگزانی ضعیف‌ترین تأثیر لیشمانیاکشی (بجز A.fragrans) را داشتند. عصاره‌های اتانولی A.kulbadica (IC50:0.025)، A.ciniformis (IC50:0.025) و A.santolina (IC50:0.080) قویترین تأثیر لیشمانیاکشی را در مقایسه با سایر گونه‌ها نشان دادند. تأثیر عصاره‌های اتیل استاتی تمام گونه‌ها بجز A.turanicaو A fragrans قویتر از عصاره دی کلرومتانی آنها بود. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصله، آرتمیزیاهای بومی کشور می‌توانند گیاهان مناسبی برای بررسی خاصیت لیشمانیا کشی در in vivo باشند. بدین منظور، جداسازی و تعیین ساختار ترکیبات مؤثر آنها در آینده امری ضروری بنظر می‌رسد.  وصول مقاله: 7/12/86 اصلاحیه نهایی: 14/5/87 پذیرش مقاله: 19/5/87