بررسی نسبت میان هویت زبانی و جاینام‌ها، نمونه موردی: کوه‌های خلخال

نام‌‌های جغرافیایی عناصری نسبتاً پایدار در معرفی سرگذشت تاریخی مکان‌‌ها هستند. به عبارت دیگر در صورت هرگونه تغییر در فرهنگ زبان یک منطقه نام مکان‌های جغرافیایی در آن کمتر دگرگون می‌شود. به همین دلیل در برخی مواقع، مشاهده می­شود که جاینام‌‌های یک منطقه با زبان مستقر در آن همخوانی ندارد.از جمله چنین مواردی، منطقه آذربایجان است که با وجود رواج و استقرار زبان ترکی در آن جاینام‌‌هایش در بیشتر نواحی اغلب غیر ترکی هستند. بنابراین مقاله حاضر در پی بررسی این مساله است که اورونیم­‌های (اسامی مربوط به کوه‌ها) شهرستان خلخال به عنوان بخشی از منطقه­ آذربایجان، چه نسبتی با زبان ترکی مستقر در این منطقه دارند. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه‌ای است. این بررسی نشان می­دهد در شهرستان خلخال علی­رغم دگر­گشت عمده زبان از آذری (تاتی) به ترکی، نام کوه‌ها تغییر کلی پیدا نکرده و بیشتر به صورت کهن خود باقی مانده­اند. آن‌ها اغلب دارای واژگان جغرافیایی، پسوند یا پیشوندهایی هستند که در دیگر نقاط ایران نیز دیده می‌شود، همچنین اغلب جای نام‌ها حائز پراکنش فضایی در دیگر نقاط ایران نیز می‌باشند، در ضمن به نظر می­رسد جاینام‌ها از نظر زبان شناختی و معننایی اغلب واژگانی غیر ترکی  هستند و حتی برخی هم اگر تغییر کرده اند اغلب دارای نام کهن آذری در کنار نام ترکی هستند.