بررسی پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های زمستانۀ کلزا به‌روش ابرهارت و راسل

برای مطالعۀ پایداری عملکرد لاین‌های کلزا، آزمایش‌هایی در ایستگاه‌های کرج، تبریز، کرمانشاه، اراک و‌ همدان با استفاده از ده لاین زمستانۀ کلزا به‌همراه دو رقم شاهد و سه لاین امیدبخش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1388-90 اجرا شد. تجزیۀ واریانس در محیط‌های مختلف نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از لحاظ عملکرد دانه اختلاف معنی‌دار وجود دارد. تجزیۀ واریانس مرکب حاکی از معنی‌دار بودن اثر متقابل سه‌جانبۀ ژنوتیپ×سال×مکان بود. لاین‌های L183، HW101، SW101، Karaj1، Karaj2 و SW103 به‌ترتیب با عملکرد دانۀ 647/4، 595/4، 556/4، 443/4، 441/4 و 306/4 تن در‌ هکتار نسبت به میانگین کل برتر بوده و دارای متوسط رتبه و واریانس رتبۀ کمتری نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها بودند. تجزیۀ پایداری به‌روش ابرهارت و راسل بین ژنوتیپ‌ها از لحاظ عملکرد دانه تفاوت‌های معنی‌داری نشان داد. واریانس مربوط به محیط (خطی) معنی‌دار و بیانگر وجود رابطۀ خطی بین عملکرد ژنوتیپ‌ها در ‌هر محیط با شاخص محیطی بود. ژنوتیپ‌های L183، SW101، SW103، HW101، Karaj1 و Karaj2 با داشتن میانگین عملکرد بیشتر، ضریب رگرسیون معادل یک و واریانس انحراف از خط رگرسیون غیرمعنی‌دار، جزو لاین‌های پرمحصول و پایدار بودند و می‌توان از آنها برای مطالعات تکمیلی به‌منظور کشت در مناطق سرد و معتدل سرد استفاده کرد.