تأثیر خاک‌اره و سرشاخه درختان در کاهش کوبیدگی خاک مسیرهای چوب‌کشی

کشیدن چوب از کنار کنده تا محل دپو یا کنار جاده‌های جنگلی کامیون‌رومهمترین بخش از عملیات چوب‌کشی زمینی است که با افزایش وزن مخصوص ظاهری خاک همراه است. در این تحقیق به‌منظور کاهش مقدار کوبیدگی خاک مسیرهای چوب‌کشی هنگام تردد اسکیدر چرخ‌لاستیکی تاف E655 در پارسل 29 طرح جنگل‌داری دکتر بهرام‌نیا، از دو تیمار حفاظتی سرشاخه و خاک‌اره با وزن 10 کیلوگرم در هر متر‌مربع استفاده شد. نمونه‌های خاک توسط سیلندر فولادی پس از ترددهای دوم، ششم، دهم و شانزدهم از عمق‌های صفر تا 10 و 10 تا 20 سانتی‌متری قطعه‌نمونه تیمارشده و قطعه‌نمونه بدون تردد (شاهد) تهیه شدند و متغیرهای وزن مخصوص ظاهری، درصد پوکی و درصد رطوبت خاک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که در عمق صفر تا 10 سانتی‌متری خاک لخت، وزن مخصوص ظاهری خاک در ترددهای دوم، ششم، دهم و شانزدهم به‌ترتیب 1/05، 1/12، 1/18 و 1/2 گرم بر سانتی‌متر مکعب بود. با به‌کارگیری لایه حفاظتی خاک‌اره روی مسیر، مقدار وزن مخصوص ظاهری در ترددهای یادشده به‌ترتیب به 0/98، 1/02، 1/07 و 1/09 گرم بر سانتی‌متر مکعب رسید. این ارقام در تیمار سرشاخه به‌ترتیب 0/94، 0/98، 1/05 و 1/07 گرم بر سانتی‌متر مکعب بود. در عمق 10 تا 20 سانتی‌متری خاک لخت، وزن مخصوص ظاهری برای ترددهای دوم، ششم، دهم و شانزدهم به‌ترتیب 1/31، 1/38، 1/43 و 1/45 گرم بر سانتی‌متر مکعب به‌دست آمد. با به‌کارگیری خاک‌اره مقدار وزن مخصوص ظاهری خاک در ترددهای یادشده به‌ترتیب به 1/22، 1/26، 1/31 و 1/32 گرم بر سانتی‌متر مکعب و با به‌کارگیری سرشاخه به 1/18، 1/21، 1/28 و 1/31 گرم بر سانتی‌متر مکعب رسید که مؤید عملکرد بهتر تیمار سرشاخه در کاهش کوبیدگی خاک بود. همچنین، درصد پوکی خاک مسیرهای تیمار‌شده با سرشاخه در هر دو عمق بیشتر از تیمار خاک‌اره بود و تفاوت معنی‌داری نیز با شرایط طبیعی نداشت. تیمار خاک‌اره بیشتر از تیمار سرشاخه توانست رطوبت خاک مسیرهای چوب‌کشی را حفظ کند. براساس نتایج، استفاده از مصالح پوششی در مسیرهای چوب‌کشی باعث کاهش اثرات مخرب عبور و مرور اسکیدر می‌شود.