تأملی در هدف تربیت اعتقادی

این مقاله درصدد است که هدف تربیت اعتقادی را بر اساس آموزه‌های اسلامی بررسی کند. روش تحقیق این پژوهش روش تحلیلی و استنباطی است؛ بدین صورت که ابتدا مفهوم عقیده و ایمان و رابطة آن دو بررسی شده و سپس چیستی ایمان و مؤلفه‌های آن بر اساس آموزه‌های اسلامی و نظریاتی که دانشمندان مسلمان در تفسیر و تبیین آن آموزه‌ها بیان کرده‌اند، تحلیل شده و مراتب و درجه‌های آن مشخص گردیده و در پایان، نتایج آن در تبیین هدف تربیت اعتقادی استنباط و تشریح شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که ایمان در یک معنا مترادف با عقیده است. ماهیت ایمان در معنایی که مترادف با عقیده است، چیزی جز تصدیق و پذیرش قلبی نیست و همین تصدیق و پذیرش قلبی، سه مؤلفه دارد: شناخت، پذیرش قلبی و محبت. ایمان مراتب و درجاتی دارد که ناشی از شدت و ضعف مؤلفه‌های آن است. بر این اساس، هدف تربیت اعتقادی نیز سه مؤلفه دارد: پرورش شناخت، پرورش پذیرش قلبی و پرورش محبت قلبی. در تربیت اعتقادی باید به همة این سه مؤلفه با هم توجه شود، چرا که یک‌جانبه‌نگری آثار زیان‌باری بر جای خواهد گذاشت. البته ممکن است بر حسب مراحل تربیت، یکی از این مؤلفه‌ها بیشتر یا کمتر مورد توجه قرار گیرد؛ اما در نهایت باید همة این مؤلفه‌ها مورد توجه قرار گیرد. همچنین هدف تربیت اعتقادی، امری دارای مراتب است، بنابراین، در تربیت اعتقادی همیشه باید دستیابی به مرتبه‌ و درجه‌ای از ایمان به عنوان هدف تعیین و برنامه‌ها متناسب با آن تدوین شود. علاوه بر این، باید توجه داشت که تربیت اعتقادی با اجرای یک برنامة تربیتی به اتمام نمی‌رسد