تاثیرگذاری سامانه‌های مختلف تغذیه‌ای بر عملکرد و اجزای عملکرد کنجد(Sesamum indicum L.) در شرایط رقابت و عدم رقابت با علف‌های ‌هرز

سابقه و هدف: کشاورزی پایدار با رعایت اصول بوم‌شناختی می‌تواند ضمن ایجاد توازن در محیط ‌زیست، کارایی استفاده از منابع را افزایش دهد و زمینه بهره‌وری طولانی‌تر را برای انسان فراهم آورد (43). کاربرد کودهای آلی با هدف جایگزینی یا کاهش قابل ملاحظه در مصرف کودهای شیمیایی، موجب افزایش کیفیت و عملکرد در تولید پایدار گیاهان می‌شود. کنجد یکی از گیاهان دانه روغنی و دارویی مهم در کشاورزی نواحی گرم به‌شمار می‌رود که به‌دلیل داشتن درصد روغن و پروتئین بالا و مواد آنتی‌اکسیدان در غذا، مکمل‌های غذایی، دارو و صنعت استفاده می‌شود. لذا این پژوهش به‌منظور ارزیابی سامانه‌‌های مختلف تغذیه آلی و زیستی بر عمکرد و اجزای عملکرد کنجد در شرایط رقابت و عدم رقابت با علف‌های هرز انجام شد. مواد و روش‌ها: آزمایش حاضر در سال 1394 در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد؛ که عامل اصلی رقابت گیاه زراعی و علف‌های هرز (در دو سطح آلودگی علف هرز و وجین) و عامل فرعی منابع کودی شامل: کود دامی، کود کبوتر، ورمی‌کمپوست، کود زیستی نیتروکارا، کود دامی + کود زیستی، کود کبوتر + کود زیستی، ورمی‌کمپوست + کود زیستی، کود شیمیایی اوره و شاهد بودند. علف‌های هرز غالب شناسایی شده در مزرعه گاوپنبه (Abutilon theophrassti L.)، سوروف (Echinochloa crusgalli L.)، پنجه مرغی (Cynodon dactylon)، خربزه وحشی (Cucumis melo var. Agrestis) بودند. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل: عملکرد و اجزای عملکرد کنجد، تراکم و زیست توده علف‌های هرز و همچنین شاخص‌های رقابتی بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد دانه در واحد سطح (2992 کیلوگرم در هکتار) در تیمار تلفیقی کود دامی و کود زیستی و همچنین بالاترین شاخص برداشت (44 درصد) در تیمار تلفیقی ورمی‌کمپوست و کود زیستی بدون رقابت با علف‌های هرز مشاهده شد؛ درحالیکه، کمترین عملکرد در تیمار شاهد و در شرایط رقابت با علف‌های هرز مشاهده گردید. همچنین تراکم و زیست توده علف‌های هرز تحت تاثیر منابع نیتروژن نسبت به تیمار شاهد اختلاف معنی‌داری را نشان داد. در بررسی توانایی تحمل رقابت (AWC) نتایج نشان داد که از نظر توانایی تحمل رقابت با علف‌های هرز تیمار کود کبوتری بالاترین توانایی رقابت با علف ‌هرز را داشت. قدرت رقابتی بوته کنجدی که با کود کبوتری تغذیه شده بود نسبت به سایر تیمار‌ها بیشتر بوده و مشاهده شد که بعد از کود کبوتری، کاربرد تلفیقی کود‌ها با بالا بردن عملکرد گیاه کنجد، قدرت رقابتی را نیز افزایش داد. نتیجه‌گیری: در نهایت با استناد به نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان این گونه نتیجه گرفت که به‌کارگیری تلفیقی کودها ضمن بالا بردن رشد کنجد و نیز نداشتن عواقب سوء زیست محیطی، با کاهش وزن خشک علف‌های‌ هرز موجب کاهش خسارت علف‌ هرز و همین‌طور کاهش مصرف علف‌کش گردیده، به همین دلیل روش مناسبی برای تولید سالم و پایدار این گونه محصولات می‌باشد. واژه‌های کلیدی: تنش رقابتی، کنجد، کود زیستی، کودآلی.