تاثیر بهره برداری دو منظوره از سه رقم گندم پاییزه (Triticum aestivum) بر صفات مرفولوژیک، عملکرد و اجزا عملکرد در کرمانشاه

جهت بررسی تاثیر برداشت علوفه سبز بر روی عملکرد و اجزا عملکرد سه رقم گندم در بهره برداری دو منظوره، یک طرح تحقیقاتی در فصول زراعی سالهای 1374تا 1376 در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی درچهار تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش 2رقم گندم اصلاح شده نوید و با تاویا به همراه رقم جدید مهدوی (M-70-12) به عنوان فاکتور اصلی و تیمار برداشت علوفه سبز در دو سطح [بدون برداشت (شاهد) و یک بار برداشت علوفه در مرحله اواخر پنجه زنی گیاه (انتهای مرحله 5 مقیاس فیکس،F5) در سه سال متوالی و همچنین برداشت علوفه دیر هنگام دراواسط طویل شدن ساقه (انتهای مرحله 7 مقیاس فیکس،F7) در سال دوم آزمایش به عنوان فاکتور فرعی درنظر گرفته شد. شرایط کودی برای کلیه تیمارها یکسان بود و علاوه برکود فسفر پایه نصف کود نیتروژن هنگام کاشت و بقیه آن بعد از هربار برداشت علوفه به طور مساوی تقسیم و به گیاه داده شد. وزن تر و خشک علوفه، عملکرد دانه و اجزا آن، ونیز موارد دیگر از قبیل بیوماس، شاخص برداشت، ارتفاع بوته و اثرات متقابل آنها مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که برداشت علوفه سبز در اغلب موارد تاثیر معنی دار برروی صفات اندازه گیری شده داشته، به طوریکه عملکرد دانه در تیمار برداشت علوفه، 16% کمتر از تیمار بدون برداشت (شاهد) و تعداد سنبله در واحد سطح نیز در تیمار برداشت علوفه 10% کمتر از تیمار شاهد بود. تیمار برداشت علوفه به طور معنی داری برروی کاهش ارتفاع بوته ها تاثیر گذاشت و همین امر در سال دوم (76-1375) سبب کاهش چشمگیر درصد خوابیدگی بوته ها به میزان 30% کمتر ازتیمار شاهد گردید.در این میان کل بیوماس تولید شده دربین تیمارهای مختلف اختلاف معنی دار با یکدیگر نداشت، ولی با توجه به عملکرد بالاترشاهد، شاخص برداشت نیز به طور معنی داری بالاتر از تیمار برداشت علوفه بود. تیمار برداشت دیر هنگام در سال دوم علاوه بر اختلاف معنی دار تولید علوفه، در اکثر موارد وضعیت پایین تری خصوصا از لحاظ عملکرد و اجزا آن نسبت به تیمار شاهد و برداشت زود هنگام داشت. در مجموع بهترین نتایج برداشت علوفه در برداشت زود هنگام درمرحله F5 به دست آمد . باتوجه به نتایج به دست آمده از سه سال آزمایش بین ارقام آزمایش اختلاف قابل توجهی در خصوصیات مختلف آن ها وجود نداشت و برتری خاصی در بین آنها نسبت بهم هم دیده نشد. اثر متقابل رقم در برداشت علوفه نیز در اکثر موارد معنی دار نبوده است.