تاثیر کاربرد کود دامی بر خصوصیات کمی و کیفی چغندر قند (Beta vulgaris L.) رقم لاتی تیا

چکیده سابقه و هدف: کاهش حاصلخیزی خاک در بسیاری از کشورهای در حال توسعه تحت تاثیر کشت‌های مستمر و تخلیه ذخایر غذایی خاک بدون جایگزینی مناسب باعث کاهش توان تولیدی خاک شده است. کاربرد مواد آلی باعث اصلاح ویژگی‌های فیزیکی و شیمیائی خاک و همچنین باعث افزایش عملکرد و بهبود کیفی گیاه زراعی در رسیدن به یک کشاورزی پایدار می شود. چغندر قند یکی از محصولات زراعی استراتژیک در منطقه آذربایجان‌غربی بوده و به صورت گسترده کشت می‌شود. بطوری که کاربرد کود آلی علاوه بر افزایش درصد ماده آلی، باعث کاهش وزن مخصوص ظاهری خاک، افزایش تشکیل خاکدانه‌ و همچنین افزایش جذب و نگهداری آب می‌شود. همچنین مصرف کود دامی در تغذیه ارگانیک و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی در راستای نیل به کشاورزی پایدار ضروری است. لذا این مطالعه با هدف بررسی تاثیر کاربرد کود دامی بر برخی خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند انجام شد. مواد و روش‌ها: این تحقیق به صورت بلوک‌های کامل تصادفی با شش سطح کود دامی شامل: صفر، 10، 20، 30، 40 و 50 تن در هکتار به صورت کرت‌های ثابت در چهار تکرار اجرا شد. ویژگی‌های فیزیکو شیمیایی خاک و کود آلی مورد مطالعه به روش استاندارد اندازه گیری شد. همچنین ویژگی‌های کمی و کیفی چغندر قند شامل درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، درصد قند ملاس، مقدار سدیم، پتاسیم و نیتروژن در ریشه، آلکالیته، ضریب استحصال شکر، عملکرد ریشه و عملکرد شکر ناخالص و شکر خالص اندازه گیری شد. یافته‌ها: کود دامی مورد استفاده حاوی مقادیر قابل توجهی از مواد آلی و عناصر غذایی قابل استفاده برای گیاه بود. کاربرد مقادیر مختلف کود دامی بر تمامی صفات مورد بررسی به جز پتاسیم معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که عملکرد ریشه با مصرف 50 تن در هکتار کود دامی باعث افزایش معنی‌دار (98/31 درصد) نسبت به شاهد شد. درصد قند چغندر تحت تاثیر مصرف کود دامی کاهش یافت ولی کاهش آن با افزایش عملکرد ریشه جبران شد. همچنین کاربرد کود دامی باعث کاهش درصد ضریب استحصال شکر و آلکالیته ریشه چغندر قند گردید. مقایسه میانگین نشان داد که مصرف کود دامی سبب افزایش عملکرد شکر خالص شد به‌طوری که حداکثر عملکرد شکر (48/10 تن در هکتار) در تیمار 50 تن در هکتار و کمترین میزان آن (41/8 تن در هکتار) در تیمار شاهد مشاهده شد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصله، استفاده از کود دامی در سیستم کشاورزی پایدار، می‌تواند عملکرد ریشه را افزایش دهد. علی رغم اینکه درصد قند با افزایش مصرف کود دامی کاهش یافت ولی افزایش عملکرد ریشه، کاهش درصد قند را جبران کرد. بنایراین استفاده از کود دامی در سیستم کشاورزی ضمن حفظ حاصلخیزی خاک، از طریق کاهش مصرف کود شیمیایی می‌تواند تولید پایدار محصول را به همراه داشته باشد.