تبارشناسی جنبش ملی شدن صنعت نفت در ایران تأملی در مناسبات دولت، جامعه و نظام سرمایهداری سال‌های 1320 تا 1332
نویسندگان
چکیده مقاله:
در مقاله حاضر چگونگی تکوینِ جنبش ملی شدن صنعت نفت، در ایران مورد بررسی جامعه‌شناختی قرار گرفته و شکلگیری آن در مناسبات جدید قدرت میان نیروهای درون دولت، جامعه و نظام سرمایهداری جهانی تحلیل میگردد. در این راستا به‌منظور دستیابی به چارچوبی برای ارزیابی انتقادی از روش تبارشناسی ژیل دلوزاستفاده شده است. در ابتدا ضمن بررسی جایگاه سوژگانی نیروهای اجتماعی، نسبت میان این نیروها، از شکل افتادن نظام سیاسی کهن و شکل گرفتن دولت جدید در دگردیسیهای گفتمانی دوران معاصر بستر تحولات نهضت ملی نشان داده می‌شود. در ادامه مطالبات دهقانی، کارگری و منطقهای در سه مقطع زمانی برای تغییر در مناسبات قدرت و دستیابی به آزادی از انقیاد اجتماعی مورد تحلیل تبارشناختی قرار گرفته است. در این روش تبارهای متعدد، تکه‌تکه و بی‌نظمِ نهضت ملی که حاصل روابط بازیگران سیاسی ـ اجتماعی اعم از تودهها، دولت مرکزی و قدرت‌های جهانی بوده است، جستجو می‌شود. هم‌چنین همگراییها و واگراییهای دولت ملی و نهضت ملی در چارچوب رابطهی نهاد و جنبش مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که نهضت ملی در آغاز دهه 30 با گسست از دگردیسی رهایی‌بخش نیروهای اجتماعی در نیمه اول دهه 20 پدید آمد؛ لیکن با سیطره‌‌ی سیاست بازنماییِ دولت مرکزی بر دگرسانیهای ایجابیِ این نیروها ظرفیت تغییردهندگی این جنبش از توان افتاد.
منابع مشابه
تحلیل گفتمانی و علل و عوامل بنیادین شکست جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران (1332- 1320)
جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران یکی از رویدادهای تاریخی مهم حیات سیاسی است که طی آن ایرانیان به صحنة سیاست آمدند تا نه تنها ریشه استعمار خارجی را برای همیشه بسوزند بلکه راه را برای عمران و آبادی کشور هموار نمایند. متأسفانه این آرزو به نتیجۀ مؤثر خود نرسید. تاکنون نویسندگان فراوانی از زوایای مختلف علل و عوامل شکست را بررسی کرده‌اند. در این نوشته تلاش شده است زاویه‌ای جدید در کنار نگاه‌های گذشته بر ...
متن کاملبررسی و تحلیل فرایند اکتشاف نفت در ایران تا ملی شدن نهضت صنعت نفت (1332-1287)
چکیده: از زمان اکتشاف نفت تا به امروز این منبع طبیعی نقش اساسی و غیرقابل انکاری در عرصه سیاست داخلی و خارجی ایفا کرده است. به طوریکه تعیین کننده بسیاری سیاست های اجرایی بوده است. و گذشته از اینکه مشکل گشای بسیاری از کمبودهای اقتصادی در مقاطع مختلف تاریخی بوده است، گاهی نیز به عنوان اهرم فشار برای نیل به مقاصد و منافع سیاسی و اقتصادی به کار رفته است. درحالیکه کسی تصور نداشت نفت به این درجه از ...
15 صفحه اولسنجش نقش روحانیت در جنبش ملی شدن صنعت نفت در ایران
چکیده بعد از انقلاب مشروطیت دومین تند باد دگرگونی اجتماعی در ایران نهضت ملی شدن نفت و تحولات مربوط به آن است. جنبش ملی شدن صنعت نفت، مهمترین حرکت ضد استعماری در دهه 1330 ش (1950 م) در منطقة خاورمیانه بود. ملی شدن صنعت نفت برگ زرینی در تاریخ معاصر ایران است. در این پیروزی عوامل متعددی نقش آفرینی کرده اند. چنان که می توان گفت که با ائتلاف همه نیروهای مذهبی و ملی، گروههای سیاسی و متحد در برابر است...
متن کاملجهانی شدن و مناسبات دولت – جامعه در مصر
پژوهش حاضر تلاش دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که فرایند جهانی شدن در چند دهه گذشته آیا اصولاً تأثیری بر رابطه دولت و جامعه در مصر داشته است و اگر پاسخ مثبت است این آثار به چه صورت بوده و اگر پاسخ منفی است، چرا فرایند جهانی شدن نتوانسته است تأثیری بر این رابطه برخلاف دیگر کشورها بر جای بگذارد؟ فرضیهای که در پاسخ به این پرسش طراحی شده این است که به‌خاطر مقاومت شدید دولت و نخبگان سیاسی مصر در ب...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 3 شماره 11
صفحات 161- 199
تاریخ انتشار 2017-12-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023