تبیین روش‌شناختی از مصاحبه رئالیستی

استراتژی تحقیق پس‌کاوی مبتنی بر فلسفه رئالیستی، یکی از چهار راهبرد پژوهشی در علوم اجتماعی است که با وجود مبانی فلسفی و روش‌شناختی لازم، به جهت پیچیدگی تبیین‌ مکانیسمی و کمبود ابزار مناسب تحقیق، پژوهشگران این عرصه را با تنگناهای جدی مواجه کرده است. مصاحبه رئالیستی (تئوری محور) ابزار نوظهوری است که سعی نموده کمبودهای موجود در این زمینه را جبران نماید. نبود ادبیات روشی مکفی برای انجام این نوع مصاحبه، به خصوص در جامعه علمی کشور، انگیزه‌ای شد تا این مقاله، علاوه بر تبیین مبانی نظری و برشمردن وجوه متمایز مؤلفه‌های این مصاحبه نسبت به مصاحبه‌های رایج در دو سنت کمی و کیفی، شیوه‌های اجرایی آن را نیز توصیف نماید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که هویت متمایز مصاحبه رئالیستی به واسطه قرار گرفتن تئوری محقق بهعنوان موضوع گفتگو در مصاحبه، تعبیه عملکردهای آموزش−یادگیری و تمرکز مفهومی، نقش پویا و تخصصمحور محقق در هدایت مصاحبه و معیارهای متفاوت در مراحل گردآوری، تحلیل و اعتبار‌بخشی به یافته‌ها، کارکرد این مصاحبه را از سطح رایج تنظیم یا تفسیر صرف داده‌ها، فراتر می‌برد.