تبیین مفهومی اولین گام در طراحی شاخص ملی سنجش رشوه

طراحی شاخص سنجش رشوه مانند هریک از انواع فساد اداری و اقتصادی مستلزم تبیین مفهوم آن بر اساس الزامات روش‌شناسانه است؛ لذا این مقاله سعی دارد که الف) واژگان اصلی رشوه را در قرآن کریم و روایات شناسایی کند و از نظر لغت و اصطلاح مورد بررسی قرار دهد؛ ب) آیات قرآن کریم و روایات را به‌منظور دست‌یابی به گزاره‌های مرتبط با رشوه گردآوری و آنها را بررسی کند؛ ج) اقوال و آرای فقها را در مورد موضوع یاد شده بررسی و طبقه‌بندی کند؛ د) یافته‌ها را با استفاده از نظر مفسران قرآن، شارحان سخنان معصومان(ع)، سیره عقلا و حکم عقل و تمسک به روش اجتهادی تجزیه و تحلیل کند. بر این اساس یافته‌های تحقیق عبارتند از: الف) رشوه کاربردی فراتر از مال دارد؛ ب) رشوه بر موارد غیر مالی نظیر قول، فعل و عمل نیز اطلاق می‌شود؛ ج) رشوه در قالب‌ها و اَشکال مختلفی اتفاق می‌افتد؛ د) رشوه و حرمت آن اختصاص به باب قضاوت ندارد و شامل کارگزاران و... می‌شود. هه) نیت راشی و مرتشی در حکم رشوه تأثیر دارد.