تثبیت جایگاه ایزد بهرام اسطوره جنگ پیش زرتشتی ایرانیان باستان در معارف زرتشتی

اوستا کتاب مقدّس زرتشتیان است. اوستا همچنین نامی است که به مجموعه متون مقدّس دین سنّتی مزدیسنایان گفته می‌شود و دارای بیست و یک یشت است و بهرام یشت، یشت چهاردهم به این ایزد پیروزی (ورثرغنه) اختصاص دارد که از کهن‌ترین بخش‌های اوستای متأخّر بوده و دارای عناصر بَدوی است. بهرام یشت از جمله یشت‌هایی است که خوب حفظ نشده است با این حال تصویر روشن و جامعی از الوهیّت وی به دست می‌دهد. بهرام یشت مشتمل بر شصت و چهار بند است که درباره تجسم‌هایی است که این ایزد به زرتشت ارائه می‌کند؛ مثل باد، گاو نر (ورزا)، اسب، شتر، گراز نر، جوان (پانزده ساله)، پرنده، قوچ، گوزن و مرد. (28-1) همچنین نیروها و هدایایی چون پیروزی در اندیشه، گفتار و کردار را که به زرتشت و کسانی که طبق آیین دینی، او را ستوده‌اند یکایک برشمرده و به آن­ها ارزانی می‌دارد (33-31)؛ توصیف پر جادویی ویژه‌ای که در جنگ‌ها باعث شکست‌ناپذیری می‌شود (46-34)؛ و سرانجام با ستایش و یزش، این یشت پایان می‌پذیرد (64-47). بهرام در عصر آریایی‌ها به دلیل نیروهای بسیارش در تمامی جنبه ها بدل به الگوی مردانگی شد. او همچنین دارای ویژگی‌های مشابهی به عنوان ورِتَرهن (Vrtrahan) ایندره ودایی است. هندی‌ها او را به عنوان بزرگ­ترین جنگجو، عاشق‌پیشه و نوشنده ستایش می‌ کردند. این خدای هندی اصالتاً شخصیت انتزاعی فرو دست‌تری داشت. ایرانیان نیز به او (ایندره) به خاطر تمایل وافرش به نوشیدنی هوم (saoma) نسبت دیو دادند اما اعتبار، احترام و لقب ممتاز ورترَهن را که در متون ودایی به عنوان «دفع‌کننده تهاجم و حمله» آمده بود، بازسازی کرده و او را به مقام ایزدی رساندند که همان شکل ورثرغنه یا ایزد جنگ ایرانیان است.