تحلیلی بر تأثیرات حذف قاچاق کالا بر تغییرات سطح کیفیت زندگی روستاییان (مطالعه موردی: روستاهای مرزی شهرستان مریوان)

قاچاق کالا به‌عنوان فعالیتی غیررسمی در کیفیت زندگی روستاهای مرزی کشور که به دلیل حاشیه‌ای بودن در نظام برنامه‌ریزی مرکز پیرامون در رنج و فشار هستند؛ جایگاه ویژه‌ای دارد. با توجه به لزوم حذف قاچاق کالا جهت پویایی اقتصادی کشور، قدر مسلم کاهش و حذف این فعالیت سودآور غیررسمی اقتصادی به‌صورت یک‌باره و بدون برنامه‌ریزی جهت تدارک راهکارهای جایگزین از روستاهای مرزی که به دلیل ضعف ساختارهای اقتصادی، وابستگی بسیاری به قاچاق کالا دارند؛ تغییرات عمده‌ای را در کیفیت زندگی روستاییان مرزنشین به همراه دارد. لذا در پژوهش حاضر به بررسی تغییرات سطح کیفیت زندگی روستاییان روستاهای مرزی شهرستان مریوان به دنبال کاهش چشمگیر قاچاق کالا و حذف آن پرداخته‌ایم تا رهیافت این امر شناخت جامع وضع موجود جهت ارائه راهکارهای کاربردی به‌منظور بهبود سطح کیفیت زندگی روستاییان این منطقه به دنبال حذف قاچاق کالا باشد. این پژوهش از نوع کاربردی و به لحاظ روش توصیفی تحلیلی است که جهت گردآوری اطلاعات آن از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی مبتنی بر توزیع پرسشنامه و مصاحبه استفاده‌شده است. جامعه آماری این پژوهش را خانوارهای ساکن در دو دهستان مرزی خاو و میرآباد و زریوار در برمی‌گیرند که با بهره‌گیری از فرمول کوکران از میان 5223 خانوار تعداد 360 خانوار به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسشنامه‌ها به روش طبقه‌ای و سپس تصادفی ساده در میان روستاهای منتخب و روستاییان آن‌ها توزیع گردید. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی (میانگین) و آزمون‌های آمار استنباطی (زوجی، رتبه‌ای فریدمن، همگونی کای دو، کروسکال والیس و آزمون دوجمله‌ای) استفاده‌شده است. نتایج نشان می‌دهند که قاچاق کالا به‌عنوان پدیده‌ای غیرقابل‌قبول از منطقه حذف‌شده است اما در مقابل کیفیت زندگی روستاییان در ابعاد اجتماعی و اقتصادی کاهش‌یافته است و تنها در بعد کالبدی شاهد ارتقای سطح کیفیت زندگی روستاییان هستیم. همچنین بین میزان رضایت افراد از کیفیت زندگی‌شان بافاصله از مرز و وابستگی شغلی به قاچاق ارتباط معنی‌داری وجود دارد و درنهایت اینکه بازارچه‌های مرزی تأسیس‌شده نیز به‌عنوان راهکارهای جایگزین توانایی ارتقای سطح کیفیت زندگی روستاییان را به‌مانند قاچاق کالا نداشته‌اند.