تحلیلی بر تأثیر شوک‌های ترازنامه‌ای نظام بانکی بر تولید و تورم در اقتصاد ایران (رویکرد تعادل عمومی پویای تصادفی)

تحلیلی بر تأثیر شوک‌های ترازنامه‌ای نظام بانکی بر تولید و تورم در اقتصاد ایران (رویکرد تعادل عمومی پویای تصادفی) سهیلا پروین*، ایلناز ابراهیمی** و اعظم احمدیان***   تاریخ دریافت:12/12/1392                               تاریخ پذیرش: 4/3/1393   چکیده صنعت بانکداری ایران به‌عنوان مهم‌ترین واسطه‌های مالی به شمار می‌آید که با ساماندهی و مدیریت مناسب منابع و مصارف خود می‌تواند زمینه‌های رشد و شکوفایی اقتصاد را فراهم آورد. با توجه به ارتباط گسترده شبکه بانکی با بخش‌های کلان اقتصاد کشور، شوک‌هایی که از شبکه بانکی آغاز شوند، می‌توانند رفتار کارگزاران و متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید و تورم را تحت تأثیر قرار دهند. در این بین، از مهم‌ترین شوک‌های مربوط به شبکه بانکی، شوک‌های ترازنامه‌ای مانند شوک برداشت سپرده توسط سپرده‌گذاران و  شوک نقدینگی بانک به‌عنوان شوک منابع و شوک ذخیره مطالبات معوق به‌عنوان شوک مصارف است. در نتیجه، بررسی اثر شوک‌های ترازنامه‌ای بر متغیرهای کلان اهمیت دارد. در این مطالعه، با استفاده از روش تعادل عمومی پویای تصادفی نیوکینزی و با بهره‌گیری از آمار سالانه اقتصاد ایران در دوره 1391-1360، به بررسی واکنش متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید و تورم به شوک‌های ترازنامه‌ای می‌پردازیم. برای استخراج مقدار پارامترهای مدل DSGE‌ از روش کالیبراسیون بهره‌برداری می‌شود و در انتها، با استفاده از گشتاورهای اول و دوم، ضرایب خودهمبستگی و توابع عکس‌العمل صحت برازش مدل مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نتایج حاصل از ارزیابی مدل نشان می‌دهد، الگوی ساخته شده با انتظارات تئوریک (نظری) و واقعیات اقتصاد ایران سازگاری دارد. نتایج حاصل از بررسی اثرات شوک‌های ترازنامه‌ای نیز نشان می‌دهد که اثرات منفی شوک ذخیره مطالبات معوق بر تولید و تورم بیش از شوک برداشت سپرده و شوک نقدینگی بانک است، اما آثار آن در مدت زمان کمتری از بین می‌رود. از سوی دیگر، اثر منفی شوک نقدینگی از همه شوک‌های دیگر کمتر است و در مدت زمان بسیار کوتاه نیز از بین می‌روند و متغیرهای تولید و تورم سریع به وضعیت تعادل پایدار میل می‌کنند. کاهش نقدینگی بانک نیز مقاومت بانک را در مقابل خروج سپرده کاهش می‌دهد و ورشکستگی بانک را تسریع  می‌کند. افزایش مطالبات معوق و در نتیجه آن،  افزایش ذخیره مطالبات معوق باعث بلوکه شدن منابع و ممانعت از به‌کارگیری آن در بخش تولید می‌شود و رشد اقتصادی را تضعیف می‌کند. خروج سپرده نیز به‌عنوان مهم‌ترین منبع تأمین مالی اعتبارات، قدرت اعتباری بانک‌ها را با کاهش مواجه می‌سازد که این موضوع اثر منفی بر تولید دارد.   طبقه‌بندی JEL: E12, E32, E37, E44, G21, G33. کلیدواژه‌ها: مدل تعادل عمومی پویای تصادفی، برداشت سپرده، نقدینگی بانک، ذخیره مطالبات معوق. * دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی. ** استادیار پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. *** دانشجوی دکترای دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی (نویسنده مسئول)، پست الکترونیکی: [email protected].