تحلیل اقتصادی اثر سطوح آب آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد ذرت (Zea mays L.) رقم سینگل کراس 704

این تحقیق با هدف بررسی اثر سطوح آب آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد دانه ذرت (رقم سینگل‌کراس 704) و ارزیابی بهره‌وری اقتصادی تیمارهای آزمایشی، به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی طی سال‌های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. عامل اصلی چهار سطح آب آبیاری (60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی) و عامل فرعی چهار سطح کود نیتروژن (40، 70، 100 و 140 درصد مقدار توصیه شده بر اساس نتایج آزمون خاک) بودند. نتایج نشان داد که صرف‌نظر از مقدار کود نیتروژن، با تأمین 120 درصد نیاز آبی گیاه، 8760 کیلوگرم دانه در هکتار تولید شد و با کاهش 20، 40 و 60 درصد حجم آب آبیاری، عملکرد دانه به ترتیب 10، 37 و 65 درصد کاهش یافت. افزایش همزمان آب آبیاری و کود نیتروژن باعث افزایش وزن خشک کل گیاه، عملکرد دانه و میزان پروتئین دانه شد. در سطوح پایین‌تر آبیاری، تفاوت عملکرد دانه بین سطوح کود نیتروژن معنی‌دار نبود، اما با تأمین 100 و 120 درصد نیاز آبی، مصرف نیتروژن تا حد توصیه شده با تأثیر مثبت بر اندازه بلال و اجزای عملکرد، باعث افزایش عملکرد دانه شد، به طوری‌که در تیمار 120 درصد نیاز آبی، با مصرف100 و 140 درصد نیاز نیتروژن، 9340 و 9280 کیلوگرم دانه در هکتار تولید شد. این مقادیر در تیمار 100 درصد نیاز آبی، 8770 و 8300 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین درآمد ناخالص و درآمد خالص در هکتار (به ترتیب 94/82 و 99/48 میلیون ریال در سال 1393 و 70/86 و 04/45 میلیون ریال در سال 1394) در تیمار 120 درصد نیاز آبی و 100 درصد نیار نیتروژن به دست آمد. حد مطلوب بهره‌وری اقتصادی آب (4200 و 3670 ریال بر مترمکعب در سال 1393 و 1394) و نیتروژن (71060 و 48650 ریال بر کیلوگرم در سال 1393 و 1394) در تیمار 100 درصد نیاز آبی به دست آمد. نتایج نشان داد که با افزایش مصرف کود نیتروژن، بهره‌وری اقتصادی نیتروژن کاهش یافت و مصرف نیتروژن تا حد 70 درصد مقدار توصیه شده، باعث بهبود بهره‌وری اقتصادی آب ذرت شد. در این مطالعه هر چند که بیشترین عملکرد دانه و درآمد خالص در تیمار120 درصد نیاز آبی و 100 درصد نیاز نیتروژن به دست آمد، اما انتخاب ترکیب مناسب آب و نیتروژن باید با در نظر گرفتن اهمیت هر یک از نهاده‌ها، تغییر قیمت آن‌ها، بهره‌وری اقتصادی و محدودیت‌های زیست محیطی انجام شود.