تحلیل الگوهای رشد شهری با تأکید بر نظریه رشد هوشمند، مطالعه موردی، منطقه 22 کلان‌شهر تهران

در قرن بیست و یکم مسئله فرم و شکل یـا چگونگی رشد و توسعه شهر در فضا که همسو با آموزه‌های پایداری شهرها باشد، یکی از دغدغه‌های اساسی متخصصان و دانشمندان شهری به شمار می‌رود. این دغدغه در قالب رشد پراکنده شهری در بسیاری از شهرها به عنوان یک مشکل اساسی بروز و نمود یافته است و شهر تهران نیز از این مشکل در امان نمانده است. روش تحقیق با توجه به ماهیت موضوع، اهداف و سوالات تحقیق، به‌صورت کتابخانه‌ای و پیمایشی، با استفاده از ابزارهای مشاهده، پرسشنامه می‌باشد. شناسایی الگوی رشد منطقه با استفاده از مدل آنتروپی شانون و هلدرن انجام شده و داده‌های اولویت‌بندی و شناسایی نیروهای تاثیرگذار و تاثیرپذیر با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه‌ای و مدل تحلیل ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. برمبنای نتایج به‌دست آمده مدل آنتروپی شانون، منطقه 22، طی 10 سال الگوی رشد پراکنده داشته و بر اساس مدل هلدرن، تاثیر توسعه فیزیکی رشد منطقه بیش از افزایش جمعیت آن بوده است. همچنین نتایج نهایی برتری اولویت‌ها نشان می‌دهد، به‌ترتیب «افزایش قیمت زمین» و «استقلال در تصمیم‌گیری (دولتی/ خصوصی)» و «بورس‌بازی و سوداگری زمین» از اهمیت بیشتری نسبت به سایر پارامترها برخوردار بوده‌اند. در همین راستا عوامل تاثیرپذیر از رشد پراکنده‌ منطقه 22 تهران عبارت از «کاهش فعالیت بدنی»، «تخریب خاک»، « افزایش مصرف سوخت و انرژی»، «آلودگی هوا»، «از بین رفتن زمین‌های کشاورزی»، «از بین رفتن اکوسیستم و حیات وحش»، «افزایش دما» می‌باشد.