تحلیل بهینگی خودمانی­سازی نام‏های خاص در فارسی معیار

    تحلیل بهینگی خودمانی­سازی نام‏های خاص در فارسی معیار     علی‌رضا خان‌جان [1]   بتول علی‏نژاد [2]     تاریخ دریافت: 16/11/1389   تاریخ تصویب: 10/10/1391     چکیده   در مقالۀ حاضر، در‌چهارچوب نظریۀ بهینگی، فرایند خودمانی­سازی نام‏های خاص در فارسی معیار را به‌لحاظ واج‌شناختی تحلیل کرده‌ایم؛ اما صرفاً در این سطح، متوقف نمانده و ضمن تلفیق تحلیل واجی با تحلیل اجتماعی- کاربرد‌شناختی، نظریۀ بهینگی را در‌سطح رابط واج‌شناسی، زبان­شناسی اجتماعی و کاربرد‌شناسی زبان به‌کار گرفته‌ایم. برخلاف نظریه بهینگی کلاسیک که امکان ظهور تنها یک گزینۀ بهینه را در برون‌داد فرایند پیش­بینی می‌کند، یافته­های این تحقیق، احتمال اشتقاق بیش‌از یک گزینه از درون‌دادی واحد را تأیید می­کنند؛ البته تحلیل این مسئله در‌ قلمرو نظریۀ بهینگی متعارف، میسر نیست؛ از این روی، در مقالۀ حاضر، با تعریف محدودیت‌های اجتماعی- کاربرد‌شناختی‌ای ویژه که یا استفاده از صورت‌های خودمانی نام‏های خاص را به رعایت سبک زبانی مقید می­کنند و‌یا اساساً عمل‌کرد فرایند خودمانی­سازی را به رعایت الگو‌های ادب در زبان و فرهنگ فارسی موکول می­کنند، بر اهمیت و کارکرد بافت موقعیتی در فرایند خودمانی­سازی تأکید کرده و به‌تبع آن، سطح پوشش تحلیل بهینگی را تا حوزه­هایی فراتر از دیدگاه‌های واج‌شناختی صِرف تعمیم داده‌ایم.     واژه­های کلیدی: نظریه بهینگی، خودمانی­سازی نام‏های خاص، فارسی معیار، محدودیت‌های اجتماعی- کاربرد‌شناختی.   [1] . مدرس پاره‌وقت دانشگاه جامع علمی- کاربردی؛ [email protected]   [2] . دانشیار گروه زبان‌شناسی دانشگاه اصفهان؛ [email protected]