تدوین برنامه های جامع مدیریت تالاب‌ها با رویکرد مدیریت زیست بومی (مطالعه موردی: تالاب‌های پریشان، ارومیه و شادگان)

مدیریت تالاب‌ها بر خلاف سایر بوم‌سازگان‌های طبیعی تا حد قابل ملاحظه‌ای وابسته به شرایط حوضه آبریز و وضعیت فعالیت‌های بالادست می‌باشد. هرگونه فعالیت توسعه‌ای و بهره‌برداری از منابع در حوضه‌های آبریز منتهی به تالاب‌ها، پیامدهای قابل توجهی در تالاب‌های پایین دست خواهد داشت. به همین دلیل تدوین برنامه‌های مدیریت تالاب‌ها باید با رویکردهای فراگیر و در مقیاس‌ حوضه‌ای باشد. مهمترین رویکرد نوینی که می‌تواند پشتوانه تدوین و پیاده‌سازی برنامه‌های مدیریت تالاب‌ها در این مقیاس باشد رویکرد مدیریت زیست‌بومی است. طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با به‌کارگیری رویکرد مدیریت زیست‌بومی طی فرآیندی کاملا مشارکتی در سطح حوضه‌آبریز و با همکاری کلیه ذینفعان از سطوح محلی تا ملی نسبت به تدوین برنامه‌های مدیریت جامع سه تالاب پریشان، دریاچه ارومیه و شادگان اقدام نموده است. بکارگیری این رویکرد زمینه مناسبی را برای همگرایی کلیه ذینفعان در فرآیند مدیریت تالاب‌های یاد شده فراهم آورده است. در نتیجه علاوه بر تصویب فرابخشی این برنامه‌های مدیریتی در هئیت محترم دولت به عنوان بالاترین مرجع فرابخشی، عملیاتی شدن پروژه‌های اجرایی برنامه‌مدیریت توسط مراجع مختلف آغاز گردیده است. بدیهی است که این رویکرد در مدیریت مناطق حفاظت شده تالابی رهیافت نوینی است که نهادینه شدن آن در مجموعه سازمان حفاظت محیط‌زیست و توسعه در سایر تالاب‌ها نقش مهمی در پایداری این زیست‌بوم‌های ارزشمند خواهد داشت. مقاله حاضر ضمن مرور مبانی روش شناسی، تجربه طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در سه تالاب ارومیه، پریشان و شادگان را ارائه می‌دهد.