تعیین فاصلۀ کاشت، الگوی کاشت و سن برداشت اقتصادی کلن‌های پرمحصول تبریزی (Populus nigra L.) در استان آذربایجان‌غربی

این پژوهش با هدف تعیین فاصلۀ کاشت، الگوی کاشت و سن برداشت اقتصادی کلن‌های پرمحصول تبریزی در استان آذربایجان غربی انجام گرفت. به این منظور، از یک سامانۀ پشتیبان تصمیم‌گیری به نام مدل زیستی- اقتصادی بهره گرفته شد. این مدل، پویایی متغیرهای زیستی و اقتصادی توده را در زمان شبیه‌سازی می‌کند. شهرستان‌های ارومیه و نقده به‌دلیل فراوانی کاشت کلن‌های پرمحصول، انتخاب و صنوبرکاران و خریداران چوب سرپا در این شهرستان‌ها، جامعۀ آماری در نظر گرفته شد. داده‌های زیستی (قطر، ارتفاع و جرم حجمی‌تر) و اقتصادی (قیمت چوب سرپا و هزینه‌ها) به‌ترتیب به روش میدانی (سرشماری و نمونه‌گیری تصادفی- منظم) و پیمایشی (مصاحبۀ نیمه ساختاریافته) جمع‌آوری شد. برای برآورد زیرمدل‌های زیستی (مانند رشد و محصول) و اقتصادی (مانند هزینۀ کاشت) از تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تخمین‌زن حداقل مربعات استفاده شد. مدل زیستی- اقتصادی از تلفیق زیرمدل‌ها در برنامۀ صفحۀ گستردۀ اکسل ساخته شد. در نهایت، ارزش مورد انتظار زمین (معیار فاستمن) برای گسترۀ وسیعی از فواصل کاشت، الگوی کاشت و سن برداشت شبیه‌سازی شد. یافته‌ها نشان داد که فاصلۀ کاشت، الگوی کاشت و سن برداشت اقتصادی در حاصلخیزی متوسط، مربعی، 5/2×5/2 متر و 12 سال است. با این‌حال، استانداردهای رایج در منطقه، مستطیلی، 1×3 متر و 8 سال است. اجرای استانداردهای اقتصادی کاشت و برداشت می‌تواند حجم تجاری چوب تولیدشده، قطر درخت متوسط و ارزش مورد انتظار زمین در هکتار را به‌ترتیب 56، 46 و 143 درصد افزایش دهد. پژوهش‌های بیشتری برای مدل‌سازی و بهینه‌سازی پاسخ رویشی این توده‌ها به فعالیت‌های مدیریتی (مانند شخم، کوددهی، آبیاری، تنک‌سازی و کنترل علف هرز) لازم است.