تعیین مناطق مستعد استحصال و ذخیره سازی آب باران با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز رود سراب شهرستان خوشاب استان خراسان رضوی)

کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا موجب شکننده شدن شرایط زیستی شده است. بنابراین شناسایی محل­های مناسب جهت احداث سیستم­های جمع آوری آب باران یک گام مهم در راستای به حداکثر رساندن آب قابل دسترس برای کشاورزی و دیگر مصارف محسوب می­شود. با این حال انتخاب محل­ مناسب برای اجرای تکنولوژی­های مختلف سیستم­های جمع آوری آب باران در مقیاس بزرگ به دلیل نیاز به داده­ های زیست محیطی و زیر ساختی، یک چالش بزرگ تلقی می­شود. در این تحقیق عوامل تأثیر گذار بر نفوذ و ذخیره آب باران در پروفیل خاک در حوزه آبخیز رودسرآب شهرستان خوشاب مشخص شده و وارد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) گردید که در این راستا وزن معیارهای شش گانه کاربری اراضی، شیب، نفوذپذیری، بافت خاک، عمق خاک و بارندگی با استفاده از ابزار ext-AHP نرم‌افزار Arc GIS9.3 به ترتیب برای تولید رواناب 4281/0، 193/0، 0724/0، 0725/0، 0414/0 و 1924/0و به منظور ذخیره رواناب معیار‌های پنج گانه کاربری اراضی، شیب، نفوذپذیری، بافت خاک، عمق خاک به ترتیب 102/0، 0458/0، 102/0، 504/0 و 0245/0 بدست آمد. بنابراین نتیجه می­شود که اثر کاربری برای هدف تولید رواناب و اثر بافت خاک به منظور ذخیره رواناب در منطقه از بقیه عوامل بیشتر است. پس از تعیین وزن هر یک از معیارهای مزبور نقشه پتانسیل تولید رواناب و ذخیره نزولات جوی جهت جمع آوری آب در محیط GIS به روش ترکیب خطی وزنی تهیه شد. در نهایت نقشه مناطق مناسب تولید و ذخیره آب باران بدست آمد. سپس با استفاده از روش شکست­های طبیعی هیستوگرام در محیط GIS به پنج طبقه خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم شد، که از کل مساحت حوزه آبخیز مورد نظر (8200 هکتار) در مجموع 58٪ از سطح حوزه دارای پتانسیل خوب و خیلی خوب برای ذخیره رواناب و 19٪ از سطح حوزه دارای پتانسیل خوب و خیلی خوب برای تولید روناب هستند که در واقع نشان دهنده ظرفیت بسیار بالای این حوزه جهت ذخیره و استحصال رواناب است که بالاتر از ظرفیت آن برای تولید رواناب می باشد.