تغییرات برخی فلزات سنگین دراجزاء مختلف ذرات خاک در خاک های سطحی منطقه‌ی صنعتی فولاد مبارکه اصفهان

چکیده سابقه و هدف: در میان آلاینده‌های خاک، فلزات سنگین به علت سمیت و طول عمر بالا در محیط زیست و بهداشت عمومی اهمیت زیادی دارند. بنابراین بررسی توزیع آنها در اندازه ‌های مختلف ذرات حائز اهمیت می باشدمی‏باشداطلاع و آگاهی از توزیع عناصز سنگین در اندازه های مختلف ذرات خاک جهت مطالعه ارزیابی خطر عناصر سنگین در ذرات گرد و غبار و همچنین ارزیابی خطرات زیست محیطی آنها دارای اهمیت می باشد. در این راستا در دنیا و مخصوصاً در کشور ما مطالعات محددوی انجام گرفته است. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات سطحی برخی از فلزات سنگین در اجزای مختلف ذرات خاک فضای سبز منطقه صنعتی فولاد مبارکه اصفهان انجام شد. مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه در منطقه صنعتی فولاد مبارکه اصفهان واقع شده است. 60 نمونه خاک از عمق 0 تا 5 سانتی متری برداشت شد. نمونههای خاک با استفاده از روشهای الک کردن، سیفون و سانتریفیوژ به 5 جزء کوچکتر از 28، 75-28، 150-75، 300-150، 2000-300 میکرون تفکیک شدند. غلظت عناصر سنگین ( مس، روی، منگنز و آهن ، سرب و نیکل) با استفاده از دستگاه جذب اتمی مجهز به کوره گرافیتی مدل Analyst 200 در اجزا مختلف تفکیک شده اندازه گیری گردید. فاکتور آلودگی و بار وزنی عناصر سنگین محاسبه شد. بافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که در ذرات ریز ( کوچکتر از 28 میکرون و 75-28 میکرون) عنصر آهن دارای حداکثر غلظت بود و در ذرات درشت‌تر، عنصر منگنز حداکثر غلظت را از خود نشان داد. بیشترین میانگین فاکتور آلودگی مربوط به عنصر آهن در کل خاک و پس از آن در اجزای خاک با اندازه ذرات 300-150 میکرون و کمترین میانگین فاکتور آلودگی مربوط به عنصر سرب در اجزای خاک با اندازه ذرات 300-150 میکرون بود. بالاترین شاخص بار وزنی در تمام عناصر سنگین در کوچکترین اندازه ذرات دیده شد که علت آن وجود سطوح ویژه بالا در این اندازه ذرات خاک و افزایش همزمان این عناصر در لایه‌های واکنش‌پذیر این جزء خاک می‌باشد. پس از آن، بیشترین بار وزنی عناصر سنگین به ترتیب در ذرات خاک با اندازه ذرات 75-28، 150-75 و 300-150 میکرون مشاهده گردید. نتیجه گیری: در مجموع نتایج مطالعه تأیید می‌نماید که اندازه‌گیری غلظت عناصر سنگین در اندازه ذرات مختلف خاک می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را برای ارزیابی خطر آلایندگی خاک‌های آلوده سطحی در مناطق صنعتی تحت فرسایش فراهم نماید. نتایج این مطالعه می توان در راستای مطالعات خطر ریسک فرسایش بادی ذرات با اندازه مختلف و خطرپذیری آن برای تنفس انسان مورد استفاده قرار گیرد.