تغییرات مراحل نمو و روابط آن با عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در شرایط مزرعه:

بمنظور مطالعه فنولوژی ارقام مختلف گندم و ارتباط آن با عملکرد دانه و اجزای آن، این پژوهش به مدت سه سال زراعی (82-1379) در مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج به اجرا در آمد. بیست رقم گندم سازگار به اقلیم‌های زراعی چهار‌گانه کشور (سرد و معتدل سرد، معتدل، گرم و خشک جنوب، گرم و مرطوب شمال) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارقام از نظر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و اجزاء آن با هم تفاوت‌های معنی‌داری داشتند. این تفاوت‌ها علاوه بر تفاوت‌های ژنتیکی و سازگاری آنها به اقلیم‌های مختلف ناشی از تفاوت‌های فنولوژیک بویژه طول دوره مراحل مختلف نمو نیز بود. ارقام سازگار به اقلیم‌های سرد و معتدل سرد و معتدل از عملکرد بیولوژیک ( به ترتیب 17798 و 17662 کیلو‌گرم در هکتار) و دانه (به ترتیب 7236 و 7229 کیلو‌گرم در هکتار) بالاتر برخودار بودند. تفاوت معنی‌داری بین گروه‌های مختلف ارقام از نظر شاخص برداشت (3/39- 5/42 درصد) مشاهده نشد. تجزیه همبستگی بین طول مراحل مختلف نموی و اجزای عملکرد نشان داد که در کلیه اقلیم‌ها، تعداد سنبله در واحد سطح با طول دوره کاشت تا تشکیل سنبلچه انتهایی همبستگی مثبت و با طول دوره طویل شدن سریع ساقه (تشکیل سنبلچه انتهایی تا گرده‌افشانی) همبستگی منفی داشت. وزن هزار دانه نیز با طول دوره‌های رویشی و زایشی (کاشت تا ظهور برجستگی دوگانه و کاشت تا گرده‌افشانی) همبستگی منفی نشان داد. از نتایج این پژوهش نتیجه‌گیری می‌شود که با مطالعه تغییرات مراحل نمو در ارقام ‌مختلف گندم و رابطه آن با عملکرد دانه و اجزاء آن در سال‌ها و مکان‌های مختلف می‌توان دلایل سازگاری آنها به شرایط اقلیمی متفاوت را مطالعه و تغییرات عملکرد دانه را تا حد قابل قبولی توضیح داد.