تفکیک اصطلاحات مشابه خلاقیت قضایی و ارشاد قضایی از تلقین دلیل و تحصیل دلیل در علم آیین دادرسی مدنی

به خاطر حجم قوانین و انبوه تراکم پرونده برای دادرس ، امکان استفاده از خلاقیت قضایی قضات ، کمتر فراهم می گردد . قاضی بدون خلاقیت از بین انبوه ادله اعم از ضعیف و قوی که طرفین ارائه نموده اند و یا خود به آن رسیده است باید ادله ای را متکای رسیدگی قرار دهد که او را بیش تر به حقیقت رهنمون نموده است . دادرس در تسخیر ادله مجرد نیست بلکه نیازمند یک چاشنی دیگری تحت عنوان ملاحظه مصلحت ها یا همان استصلاح و نیکویی ها یا همان استحسان است که در بعضی از نحله های فقهی مورد توجه قرار می گیرد .هم چنین ، در نظام دادرسی ایران، ارشاد قضایی تدبیر شناخته‌شده‌ای محسوب نمی‌شود. در پژوهش حاضر سعی بر این شده است که هم چنان که ارشاد قاضی جهت اصلاح ذات البین و صلح و سازش امری ایده ال و پسندیده تلقی می شود ، ارشاد به حقوق دفاعی اصحاب دعوا، توسط دادرس مطلوب توصیف شود و با کمک از فقه، جواز ارشاد قضایی در دادرسی مهر صحت زده شود. به دیگر سخن ، عملکرد قاضی در جلسات دادرسی در مقام ارشاد و خلاقیت ، برای جلوگیری از اطاله دادرسی ، دادرسی پویا و کشف حقیقت و انطباق آن با واقعیت ،امری مهم و بسیار مطلوب تفسیر می شود . البته برای فهم بهتر واژه ها و تفکیک از یکدیگر ، دو اصطلاح ارشاد و خلاقیت قضایی توسط قضات از تحصیل دلیل و تلقین دلیل جدا می شوند و در جهت مدیریت قضایی و جلوگیری از اطاله دادرسی گام برداشته می شود .