جنبشهای اجتماعی و مسئله تغییر ساختارهای اجتماعی در ایران آسیایی
نویسنده
چکیده مقاله:
پس از معرفی شیوه تولید آسیایی توسط مارکس، مسئله تغییرات سیاسی ـ اجتماعی در این جوامع ذهن شرق‌شناسان مارکسیست را به خود جلب کرد. مارکس خود تنها راه تغییر در این کشورها را ورود عناصر سرمایه‌داری از بیرون می‌دانست. این مسئله تا کنون حل نشده و تغییر به‌واسطه نیروهای بیرونی به یکی از کانون‌های مهم توجه منتقدین نظریه‌هایی همچون شیوة تولیدآسیایی و استبداد شرقی تبدیل شده است. جنبشهای اجتماعی یکی از اصلی‌ترین راه تغییر سیاسی ـ اجتماعی هستند. این مکانیسم در مطالعات شرق‌شناسانی چون کارل ویتفوگل و به‌دنبال آن احمد اشرف، محمدعلی همایون کاتوزیان و در نهایت جان فوران مورد توجه قرار گرفته است. به‌طور کلی می‌توان گفت که دو نظریه در خصوص این مسئله وجود دارد. یکی نظریه استبداد شرقی ویتفوگل که این راه تغییر از طریق جنبشهای اجتماعی را نفی می‌کند و دیگری نظریه مقاومت شکننده فوران که به دلیل ائتلافی بودن جنبش‌ها آن‌ها را شکننده می‌داند. سئوال اساسی مقاله پیش رو این است: چرا جنبشهای اجتماعی در ایران به تغییر ساختارهای اجتماعی منجر نشده است؟ این مقاله با روش تاریخی به بررسی مصادیق تأیید و رد هر دو نظریه در جامعه ایران پرداخته است و در نهایت نتیجه حاصل این است که جنبشهای اجتماعی بسیاری را می‌توان در زمان ضعف قدرت‌های استبدادی مشاهده کرد، اما شکننده بودن این جنبش‌ها مانع از تغییرات سیاسی ـ اجتماعی شده است. این مکانیسم دلیل ایستایی تاریخ ایران و تا حدودی شرق را بازگو می‌کند. پس هر دو دیدگاه تنها مبیین بخشی از واقعیت موجود است. در پایان پس از کشف این رابطه براساس مراحل جنبش در نظر هربرت بلومر، برآیند این پژوهش عرضه تئوری تلفیقی برای تبیین جنبش‌ها و مسئله دگرگونی ساختارهای سیاسی ـ اجتماعی در جامعه ایران است. یعنی داعیه مولف رسیدن به یک تلفیق نظری است
منابع مشابه
جنبش های اجتماعی و مسئله تغییر ساختارهای اجتماعی در ایران آسیایی
پس از معرفی شیوه تولید آسیایی توسط مارکس، مسئله تغییرات سیاسی ـ اجتماعی در این جوامع ذهن شرق شناسان مارکسیست را به خود جلب کرد. مارکس خود تنها راه تغییر در این کشورها را ورود عناصر سرمایه داری از بیرون می دانست. این مسئله تا کنون حل نشده و تغییر به واسطه نیروهای بیرونی به یکی از کانون های مهم توجه منتقدین نظریه هایی همچون شیوه تولیدآسیایی و استبداد شرقی تبدیل شده است. جنبش های اجتماعی یکی از اص...
متن کاملمدرنیته و جنبشهای اجتماعی
در این مقاله درباره مفهوم مدرنیته و روابط آن با جنبشهای اجتماعی، آن چنان که از آثار کلاسیکی درباره مدرنیته درک می شود و در اندیشه های جدید علم سیاست و جامعه شناسی معاصر مطرح بوده و مورد تفسیر قرار گرفته، بحث خواهد شد. البته هدف ارائه یک تحلیل کمی از چگونگی تطور و تحول مفهوم مدرنیته نیست بلکه بیشتر به رابطه مدرنیته با تغییرات اجتماعی و سیاسی پرداخته خواهد شد؛ زیرا تغییر در سطح گسترده ای چهره اصل...
متن کامل«مسئله گریزی» نظریة اجتماعی در ایران
جامعة ایران، از آن رو که هم جامعه‌ای در حال گذار است و هم دستخوش تغییرات پر شتاب، سرشار از مسأله اجتماعی- به تعریف علمی آن- است. مسأله اجتماعی می‌تواند منشاء و محرک پژوهش و نظریه اجتماعی باشد، ولی عوامل گوناگونی این فرایند را مختل می‌کنند. علوم اجتماعی در ایران به دلایل قابل فهمی از این ظرفیت و موقعیت دور مانده‌اند. این که موانع و دشواری‌های نظریه‌پردازی‌های مسأله محور در چیست و اینکه گریز از و...
متن کاملعلم بومی و ساختارهای اجتماعی - اقتصادی
هدف تحقیق: مسائل و مشکلات موجود علم جامعه‌شناسی برای تبدیل شدن به علمی مؤثر و کارا، نیازمند توصیف و تبیین علل و عوامل ناکارآمدی این علم در جامعه ایران است. تلاش‌های انجام گرفته برای شناسایی این علل و عوامل در چند سال اخیر توجه اساسی خود را به عدم تطابق دستاوردها و یافته‌های این علم (که عموماً در خارج از شرایط اجتماعی- تاریخی جامعه ایران و به طور کلی بر اساس واقعیت‌ها و پدیده‌های اجتماعی جامعه‌ها...
متن کاملتأثیر ساختارهای محلی برکنش اجتماعی - سیاسی؛ مورد: بلوچ‌های ایران
مقدمه: در این پژوهش ساختار نه چارچوبی کاملاً عینیت یافته بلکه تا حدودی درآمیخته با ذهنیت و تا حدودی توانایی بخش است که این سطوح ساختاری در قلمروهای جغرافیایی بلوچ‌نشین ایران، کنش‌های باشندگان آن قلمرو را در چارچوب مشخصی سامان داده و یا جهت‌دهی می‌کند. اهداف: این مقاله باهدف بررسی تأثیر ساختارهای پایدار و تأثیرگذار محلی برکنش‌های سیاسی- اجتماعی بلوچ‌های ایران انجام‌شده است. ازنظر تئوریک بین این س...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 16 شماره 2
صفحات 48- 72
تاریخ انتشار 2016-07-01
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023