درآمدی بر الهیات سیاسی تمدنی در اندیشه‌ی مالک بن‌نبی

هدف این پژوهش ، بررسی آن‌دسته از مفاهیم و ابعاد الهیات تمدنی در اندیشه‌ی مالک بن‌نبی است که به نواندیشی و بازسازی اندیشه‌ی سیاسی به‌معنای عام و کلی آن - و نه به مفهوم دولت‌سازی - بینجامد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. یافته‌ها نشان می‌دهند که هدف بن‌نبی، درک درست ریشه‌ها و علل فروپاشی تمدنی اسلامی و اصلاح و نوسازی آن است. درک و فهم بن‌نبی از چالش‌های واقعی و ریشه‌های آن‌ها در جهان اسلام متفاوت از دیگر تمدن‌پژوهان بزرگ جهان اسلام است؛ این تفاوت ماهوی را حتی در روش‌های برون‌رفت از این چالش‌ها نیز می‌توان مشاهده کرد. از مهم‌ترین شاخص‌های اندیشه‌ی بن‌نبی بنیان‌گذاری طرح کلی اندیشه‌ی تمدنی او بر پایه‌ی الهیات است. وی به همزادی و پیوستگی تکوینی دین و تمدن باور دارد و معتقد است تمدن‌ها به میزانی که با تفکر دینی نسبت‌های معقول و سازنده دارند، قوام و مانایی پیدا می‌کنند و به هر میزان که از مرحله‌ی الهیات و دین می‌گریزند، ابتدا دچار عقل‌گرایی تهی از معنویت و روح شده و سپس دست‌خوش باتلاق غرایز و شهوات مختلف می‌شوند و رو به نابودی می‌گذارند. چرخه‌ی سه‌مرحله‌ای تمدن (روح، علم و غریزه) از مرحله‌ی روح و معنویت آغاز می‌شود و به عروج تمدنی می‌رسد.