دیپلماسی علمی به مثابه قدرت نرم

با توجه به تحولات سریع و پیچیدگی روزافزون سازوکارهای ارتباطات بین‌المللی در زمینه‌های مختلف که منحصر به مرزهای جغرافیایی کشورهانیست و نیز با توجه به پدیدار شدن مفاهیم جدیدی از دیپلماسی مانند دیپلماسی رسانه‌ای و دیپلماسی فرهنگی، برای تنظیم مناسبات بین‌المللی در حیطۀ علم و فناوری نیز مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها، سازوکارها، و عوامل مورد نیاز است که در مجموع از آن می‌توان به "دیپلماسی علمی" تعبیر کرد. با اینکه از نظر ارائۀ تعریفی جامع و مانع هنوز دیپلماسی علمی مفهوم قابل بحثی دارد، اما به طور کلی می‌توان آن را در چارچوب وسیع‌تر قدرت نرم و به عنوان بخشی از جریان سلطه و مقاومت تحلیل کرد.با توجه به چنین نگرشی نسبت موضوع دیپلماسی علمی و نیز نبود سابقۀ بررسی قابل توجه در این زمینه در کشورمان، دو مسألۀ اصلیمد نظر در پژوهش حاضر عبارتند از بررسی بخش‌های مربوط به همکاری‌های بین‌المللی علم و فناوری در اسناد کلان کشور و نیز آسیب‌شناسی وضعیت موجود سیاست‌ها، فعالیت‌ها، و برنامه‌های علم و فناوری کشور از منظر دیپلماسی علمی. در این راستا، سند چشم‌انداز بیست سالۀ جمهوری اسلامی ایران، برنامۀ پنج سالۀ پنجم توسعۀ کشور، و سند راهبردی کشور در امور نخبگان به همراه نقشۀ جامع علمی کشور از طریق روش‌ کیفی تحلیل محتوی مورد بررسی قرار گرفت و داده‌های حاصل از مصاحبه با برخی مسئولین و صاحب‌نظران علم و فناوری کشور نیز بررسی شد که بر این اساس، پیشنهادات و اصولی کلی برای جهت‌دهی دیپلماسی علمی کشور ارائه می‌شود.