رسوب شناسی و مورفومتری تپه های ماسه ای (نوع برخان و نبکا) حاشیه کویر حاج علی قلی واقع در جنوب دامغان

نهشته­ های ماسه­ ای از پدیده‌های زیبای ژئومرفولوژی‌ مناطق بیابانی در جنوب دامغان هستند. هدف تحقیق مقایسه رسوب شناسی دو نوع از تپه­ های ماسه ­ای (نوع برخانی و نبکا) و بررسی خصوصیات مورفومتری آن­ها در حاشیه کویر حاج علی‌قلی دامغان می‌باشد. طی برداشت صحرایی تعداد 27 رسوب ماسه ­ای از تپه ­های برخانی و 15 نمونه از تپه ماسه­ای نوع نبکا برداشت گردید و همچنین هر دو نوع نبکای فعال و غیر­فعال شناسایی شد. برای بررسی ارتباط آماری بین مولفه­ های مورفومتری تپه ­های ماسه­ ای برخانی طول قله، دامنه رو­ به ­باد و پشت به ­باد اندازه­ گیری شدند و همچنین برای بررسی پارامترهای مورفومتری تپه ­های ماسه­ ای نوع نبکا طول محورهای بلند، کوتاه و ارتفاع آن­ها مورد اندازه­ گیری قرار گرفت. طی مطالعات آزمایشگاهی نمونه­ ها مورد آنالیز دانه­ سنجی قرارگرفته و پارامترهای آماری آن­ها محاسبه شد. میانگین قطر دانه‌های تپه‌های ماسه‌ای برخانی برابر 435/2 فی (ماسه ریزدانه)، جور­شدگی آن‌ها  530/0 فی (متوسط خوب جورشده)، کج شدگی 268/0-  (به سمت ذرات دانه درشت کج شده ) و  شاخص کشیدگی 054/1 (به طور متوسط کشیده) است و همچنین میانگین قطر دانه‌های تپه ماسه­ ای نوع نبکاها برابر800/2 فی (ماسه ریزدانه)، جور­شدگی آن‌ها 540/0 فی (متوسط خوب جورشده)، کج شدگی 070/0-  (تقریبا متقارن) و شاخص کشیدگی 640/1 (خیلی کشیده) می‌باشد. نتایج به دست آمده از مورفومتری تپه ­های ماسه­ ای برخانی نشان می­دهد که مولفه دامنه قله و پشت به ­باد بهترین ضریب همبستگی را نشان می­دهند و برای به دست آوردن ارتفاع می­توان از آن­ها استفاده کرد. برای تپه ­های ماس ­ای نوع نبکا رگرسیون خطی برای هر یک­ از متغیرهای مستقل در برابر متغیر وابسته به طول محور بلند محاسبه شد. با توجه به نتایج می­توان گفت هر دو متغیر برای تعیین طول محور بلند مناسب می­باشند.