ریخت شناسی شورش‌های نان در عصر مظفری

اعتراض­های شهری از شاخصه­های زندگی اجتماعی در دوره مظفرالدین­شاه بود. بخش عمده­ای از این اعتراضات را شورش­های نان به خود اختصاص داده­ است. این شورش­ها سبب ایجاد تحول در روابط حکومت و مردم شد. ریخت­شناسی شورش­های نان در عصر مظفری، به منظور درک و تحلیل عمیق­تر اوضاع اجتماعی پیشامشروطه، موضوع اصلی این مقاله است که تلاش­ می­شود به روش تاریخی و با شیوه توصیفی _ تحلیلی و با استناد به منابع و مآخذ موجود بررسی ­شود. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش­ها است که چه عواملی بر وقوع شورش­های نان تأثیرگذار بوده، گروه‌ها و اقشار اجتماعی شرکت­کننده در شورش­ها چه کسانی بوده­اند و تأثیرات این شورش­ها چه­ بوده­ است. به نظر می­رسد عوامل طبیعی هم‌چون قحط و خشکسالی و نیز عوامل انسانی هم‌چون احتکار غلات، سبب کمبود و گرانی نان و اتحاد مردم در برابر حکومت و وقوع شورش­ها شده است. این شورش­ها به الگوهایی برای مبارزه تبدیل شد و نظام حاکم را روز به روز بیشتر به چالش کشید و مردم را در پافشاری بر عملی­شدن مطالباتشان استوارتر ساخت.